Wybrane składniki diety w profilaktyce najczęściej występujących nowotworów w Polsce – przegląd aktualnych wyników badań = Selected components of the diet in the prevention of the most common cancers in Poland - overview of current research results

Putowski Maciej, Pirog Marta, Padala Olga, Piecewicz-Szczesna Halina, Zukow Walery. Wybrane skladniki diety w profilaktyce najcześciej wystepujących nowotworow w Polsce – przegląd aktualnych wynikow badan = Selected components of the diet in the prevention of the most common cancers in Poland - overview of current research results. Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(8):73-84 . ISSN 2391-8306. DOI 10.5281/zenodo.25591 http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.25591 https://pbn.nauka.gov.pl/works/604079 POL-index https://pbn.nauka.gov.pl/polindex/browse/article/article-b947908d-7e62-4767-8f2a-b637cb510dd3 http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/2015%3B5%288%29%3A73-84 Formerly Journal of Health Sciences. ISSN 1429-9623 / 2300-665X. Archives 2011–2014 http://journal.rsw.edu.pl/index.php/JHS/issue/archive Deklaracja. Specyfika i zawartośc merytoryczna czasopisma nie ulega zmianie. Zgodnie z informacją MNiSW z dnia 2 czerwca 2014 r., ze w roku 2014 nie bedzie przeprowadzana ocena czasopism naukowych; czasopismo o zmienionym tytule otrzymuje tyle samo punktow co na wykazie czasopism naukowych z dnia 31 grudnia 2014 r. The journal has had 5 points in Ministry of Science and Higher Education of Poland parametric evaluation. Part B item 1089. (31.12.2014). © The Author (s) 2015; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland and Radom University in Radom, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 20.06.2015. Revised 15.07.2015. Accepted: 25.07.2015. Wybrane skladniki diety w profilaktyce najcześciej wystepujących nowotworow w Polsce – przegląd aktualnych wynikow badan = Selected components of the diet in the prevention of the most common cancers in Poland - overview of current research results Maciej Putowski¹, Marta Pirog¹, Olga Padala¹, Halina Piecewicz‑Szczesna², Walery Zukow 3 ¹ Studenckie Kolo Naukowe przy Katedrze i Zakladzie Epidemiologii, Katedra i Zaklad Epidemiologii, UM w Lublinie ² Katedra i Zaklad Epidemiologii, UM w Lublinie, ul. Chodźki 1 20-093 Lublin 3 Wydzial Kultury Fizycznej, Zdrowia i Turystyki, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Abstrakt W wielu zadaniach przypisanych profilaktyce chorob nowotworowych duze znaczenie ma wlaściwa dieta. Wedlug ekspertow Światowej Fundacji Badan nad Rakiem korzystne zmiany w sposobie odzywiania moglyby zapobiec wiekszości zachorowan na raka okreznicy i raka zolądka. Korzystne dzialanie w prewencji raka pluc wykazują karotenoidy, selen czy sulforafan, obecne w warzywach kapustowatych. Nowotwory jelita grubego zaliczane są do nowotworow dietozaleznych, w związku z czym spozywanie wystarczających ilości blonnika, probiotykow, wapnia i witaminy D moze znacznie obnizyc ryzyko zachorowania. Rak piersi jest najcześciej diagnozowaną chorobą nowotworową i drugą pod wzgledem przyczyn zgonow kobiet w Polsce. Wyniki wielu badan wskazują na pozytywne dzialanie fitoestrogenow, sezaminy czy kurkuminy w zapobieganiu nowotworom sutka. Zapadalnośc na raka prostaty wśrod Azjatow pijących codziennie napary z zielonej herbaty jest nizsza w porownaniu z mieszkancami panstw zachodnich. Znane są tez opracowania wskazujące na ochronne dzialanie owocu granatu. Proces onkogenezy w duzej mierze zalezy od codziennych zwyczajow dietetycznych danej jednostki. Abstract The proper diet is essential in the prevention of cancer. According to the World Cancer Research Fund positive changes in a diet might prevent most of cases of colon cancer and gastric cancer. Carotenoids, selenium and sulforaphane, which is an ingredient of brassicaceae vegetables, present a beneficial effect in prevention of lung cancer.  Tumors of the large intestine are classified to cancers which are exceedingly related to the diet, therefore the adequate intake of roughage, probiotics, calcium and vitamin  D may significantly reduce the risk of the illness. Breast cancer is the most commonly diagnosed cancer and second cause of death among all cancers of women. The research confirms the positive effect of  phytoestrogens, sesamin and curcumin in breast cancer prevention. The incidence of prostate cancer among Asians who drink daily green tea is lower in comprarison with residents of western countries. Moreover, the protective effect of pomegranate is already known. The oncogenesis is a complicated process which greatly depends on the dietary habits. Slowa kluczowe: profilaktyka, nowotwory, dieta, czynniki zywieniowe, chemoprewencja. Keywords: prevention, cancers, diet, nutritional factors, chemoprevention.