Keşşâf’ta Ayetin İfade İhtimallerinin Değerlendirilip Elenmesi

Zemahseri, tefsirinde Kur’an’in edebi guzelliklerini ve ayetle alakali sahsi goruslerini ortaya koyarken, ayette gecen kelimenin, terkibin ve kullanilan uslubun muhtemel bir seklini zikretmektedir. Sonra bu muhtemel ifadelerin kullanilmamis olmasinin gerekcesini ortaya koymakta ve sahsi kanaatini bunun uzerine bina etmektedir. Baslikta gecen “ayetin ifade ihtimallerinin degerlendirilip elenmesi” ifadesinden kastimiz, Zemahseri’nin “Allah ayette soyle demedi de boyle dedi” ve “Allah bu ayette su kelimenin yerine bunu kullandi” tarzinda ayetin muhtemel ifade sekillerini zikretmesidir. Zemahseri sonra bu iki ifadeyi ve bu ifadelerin yorumlarini karsilastirmakta ve ikincisini elemektedir. Calismamiz, Zemahseri’nin tefsirinde siklikla karsimiza cikan bu durumu incelemeyi, muhtemel ifadeler arasindaki farkliliklarin mahiyetini ortaya koymayi ve bunu yaparken tercihlerine etki eden unsurlari belirlemeyi hedeflemektedir. Zemahseri’nin boyle bir metodu benimsemesinde onun dil alanina olan ozel ilgisinin payi buyuktur. Ayrica benimsedigi dusunce sisteminin goruslerini temellendirme konusunda bu metodu ustalikla kullandigi soylenebilir.