ارزیابی شیوههای عملآوری متفاوت رنگدانه شنگرف در رسالات کتابآرایی قرون 10 و 11 هجری قمری

شنگرف، در نگارگری ایران از دیرباز رنگی پرکاربرد، با کیفیت و ماندگاری بالا بوده است. در مورد روش تهیه و آماده‌سازی این رنگ در رسالات کتاب‌آرایی مطالب مهمی ذکر شده اما از لحاظ عملی این روش‌ها کمتر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. هدف از این پژوهش بررسی کیفیت بصری رنگ حاصل از رنگدانه شنگرف آماده‌سازی شده براساس متون رسالات قرون 10 و 11هجری قمری است، با این پرسش اصلی که براساس معیارهای استاندارد، رنگ‌های حاصل از روش‌های متفاوت آماده‌سازی، چه تفاوت‌هایی دارند؟ در این پژوهش روش‌های آماده‌سازی این رنگدانه در پنج رساله کتاب‌آرایی شاخص متعلق به قرون مذکور، براساس روش‌های توصیفی – تحلیلی و آزمایشگاهی با استناد به منابع کتابخانه‌ای و بازتولید عملی رنگدانه، بررسی شده است. نتایج بررسی رسالات کتاب‌آرایی حاکی از تفاوت آماده‌سازی شنگرف در مرحله اسیدشویی با دو اسید آلی (آب لیمو ترش و آب‌انار ترش) است. جهت بررسی تفاوت ته‌رنگ‌ نمونه‌های بازتولید شده، نیاز به سیستم شبیه‌ساز بینایی انسان در شرایط استاندارد بود. این امر با استفاده از آنالیز اسپکتروفتومتر انعکاسی در سیستم استاندارد فضارنگ CIEXYZ، CIELAB و CIELCH انجام شد. نتایج حاصل نشان‌دهنده بازسازی فام قرمز با ته‌رنگ‌های متفاوت شامل تنالیته قرمز شفاف، ته‌رنگ نارنجی و ته‌رنگ صورتی برای نمونه‌های مختلف شنگرف‌ تولید شده با مواد اسیدشویی متفاوت است.