Fichte ve Hegel'de Öznelerarasılık ve Tanınma Mücadelesi

OZET GURSUL, Erdal, Fichte ve Hegel’de Oznelerarasilik ve Taninma Mucadelesi, Doktora Tezi, Ankara, 2020. Bu tez, Fichte ve Hegel’in oznelerarasilik ve taninma mucadelesi konusundaki dusuncelerini farklariyla birlikte ortaya koymayi amaclamaktadir. Ilk bolum, Kant felsefesini elestirmek yoluyla kendi felsefesinin temellerini kurmaya calisan Fichte’nin goruslerini icermektedir. Burada Fichte, bir yandan modern felsefenin ozne kavrayisindan geriye kalan solipsizm ve dualizm problemlerine, diger yandan dogmatizm problemine mudahale eder. Bu problemleri Fichte, Wissenschaftslehre adli kendi sisteminde pratik bir ilke ya da bir eylem olarak belirledigi Ben’in baskasiyla olan iliskisi araciligiyla oznelerarasilik temelinde ele alir. Bu temelden hareketle ikinci bolum, Fichte’nin oznelerarasilik ve taninma (Anerkennung) konusundaki goruslerine ayrildi. Taninma teorisinde baskasi oz-bilincin ve ozgurlugunun transsendental bir kosulludur. Baskasinin Ben’e cagrida (Aufforderung) bulunmasi yoluyla ortaya cikan taninma sureci, karsilikli olup bir hak iliskisi temelinde toplumsal bir karakterdedir. Tezin ucuncu bolumu, Fichte’den devraldigi taninma kavramini daha da derinlestiren ve genisleten Hegel’in bu konudaki goruslerine ayrildi. Taninmayi Fichte’deki temel koyma ve transsendental yukunden kurtaran Hegel, onun fenomenolojik yonunu on plan cikarir. Bilinc, oz-bilinc ve evrensel oz-bilinc surecine bagli olarak Hegel’de taninma, efendi-kole diyalektigi seklinde olumsuz ve karsilikli olumlu taninma iceriginde Tin olarak iki farkli sekilde ortaya cikar. Tin (Geist) olarak karsilikli taninma, Ben’in Biz olmasi anlaminda cogul ve oznelerarasi bir karakterde olup ozgurluk olarak etik bir yasamin (Sittlichkeit) temelini olusturur. Anahtar Sozcukler Ben, Baskasi, Oznelerarasilik, Taninma, Hak, Tin, Ozgurluk.