القای ریشههای مویین به کمک Agrobacterium rhizogenes در گیاه دارویی گلگاوزبان خوزستانی (Echium khuzistanicum)

چکیده هدف: در پژوهش حاضر برای اولین بار تاثیر سویه‌های مختلف باکتری، زمان هم‌کشتی و غلظت‌های مختلف استوسرینگون برای تولید ریشه‌های مویین در گیاه گل‌گاوزبان خوزستانی بررسی شد. روش‌: برگ‌های گیاه 21 روزه و سه غلظت مختلف استوسرینگون (0، 100 وµM 200 ) و سه سویه باکتری اگروباکتریوم رایزوژنز (A4، ATCC15834 و 11325)در دو زمان هم­کشتی 48 و 72 ساعت برای القا ریشه مویین استفاده شدند. در هر ریز­نمونه، زخم‌های سطحی با سرنگ آغشته به باکتری ایجاد شد. سپس ریز­نمونه‌ها به محیط کشت 1/2 MS جامد حاوی 100 میلی‌گرم بر لیتر اسید آسکوربیک منتقل و به مدت 48 یا 72 ساعت در اتاق رشد نگه‌داری شدند. از تکنیک PCR برای تایید تراریختی ریشه­های مویین با آغازگرهای اختصاصی تکثیر ژن rolB استفاده شد.اندازه گیری شیکونین بر مبنای سیستم کروماتوگرافی مایع با توان بالا انجام شد. یافته­ها: اولین ریشه‌های مویین از محل‌های زخمی برگ پس از 14 تا 21 روز ظاهر شدند. وجود T-DNA اگروباکتریوم در ژنوم ریشه‌های مویین با تکنیک PCR و استفاده از آغازگر اختصاصی ژن rolB تائید شد. سویه ATCC15834 در غلظت‌های 100 و 200 میکرومولار استوسرینگون بیشترین میزان القای ریشه مویین را داشت، که نشان می‌دهد ترکیبات فنلی مثل استوسرینگون در افزایش القای ریشه مویین مؤثر است. به طور کلی، افزایش زمان هم‌کشتی و غلظت استوسرینگون با یکدیگر منجر به افزایش القای ریشه مویین توسط هر سه سویه باکتری شد. بیشترین میزان تولید شیکونین در ریشه مویین با فنول کمتر و به میزان 254.4±0.56 µg/g FW بود. نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق برای اولین بار نشان می­دهد که تراریختی و القا ریشه­های مویین در گیاه گل گاوزبان خوزستانی E.hhuzistanicum توسط Agrobacterium rhizogenes امکان­پذیر بوده و می تواند در تحقیقات انتقال ژن و کشت ریشه­های مویین برای تولید متابولیت با ارزش شیکونین مورد استفاده قرار گیرد.