اثر روشهای مختلف خاکورزی بر فعالیت آنزیمهای فسفاتاز و اورهآز در یک خاک آهکی

حفظ بقایا و کاهش دفعات شخم در خاک، راهکاری مناسب در جهت حفظ و بهبود کیفیت خاک می­باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر روش­های خاک­ورزی و مدیریت بقایا بر فعالیت آنزیم­های فسفاتاز و اوره­آز یک خاک آهکی در تناوب گندم-ذرت در سال 96-1395 و 97-1396 اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت­های یک­بار خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی و با سه تکرار در شرایط مزرعه­ای در زرقان استان فارس انجام شد. تیمارها شامل روش­های خاک­ورزی در سه سطح (خاک­ورزی رایج، کم­خاک­ورزی و بی­خاک­ورزی) به عنوان فاکتور اصلی و مدیریت بقایا در دو سطح (حفظ 30 درصد بقایا و حذف تمام بقایا) به عنوان فاکتور فرعی بود. نتایج نشان داد اثر روش­های خاک­ورزی و بقایا بر فشردگی، ماده آلی و فعالیت­های آنزیمی خاک معنی­دار بود. در شرایط حذف بقایا، همواره بیشترین فشردگی خاک در عمق سطحی (cm 0-10) در سامانه بی­خاک­ورزی و با افزایش عمق (cm 10-20) در سامانه خاک­ورزی رایج حاصل شد. درمقابل، بیشترین ماده آلی خاک در هر دو محصول در سامانه کم­خاکورزی و حفظ 30 درصد بقایا مشاهده شد. کمترین میزان آنزیم فسفاتاز قلیایی در گندم (µg PNP g-1 soil h-1 00/917) و ذرت (µg PNP g-1 soil h-1 00/443) در سامانه خاک­ورزی رایج و حذف بقایا فراهم شد. بیشترین میزان آنزیم فسفاتاز اسیدی در گندم (µg PNP g-1 soil h-1 65/442) و سپس در ذرت (µg PNP g-1 soil h-1 17/374) با انجام عملیات کم­خاک­ورزی و حفظ 30 درصد بقایا به دست آمد. اما، در سامانه بی­خاک­ورزی بیشترین فعالیت آنزیم اوره­آز در کشت ذرت (µg NH4 g-1 soil h-1 33/198) و سپس در کشت گندم (µg NH4 g-1 soil h-1 67/181) مشاهده شد. بنابراین، در یک خاک آهکی اتخاذ عملیات کم­خاک­ورزی و باقی گذاشتن 30 درصد بقایای گیاهی جهت کاهش فشردگی، افزایش ماده آلی و بهبود فعالیت­های آنزیمی خاک در تناوب گندم-ذرت پیشنهاد می­گردد.