Strategije rešavanja problema množenja u mentorskom radu učenika

Mentorski rad ucenika je pedagoska metoda koja može da koristi i starijim i mlađim ucenicima (koje nazivamo 'ekspertima' i 'pocetnicima'), a to su pokazala i brojna istraživanja koja su se zanimala za efekte ovakve metode, kako na ucenika-mentora, tako i na mlađeg ucenika-pocetnika. Međutim, malo je studija cija su tema bile strategije koriscene prilikom resavanja problema u mentorskom radu ucenika. U tom smislu, istraživanje koje je ovde predstavljeno odnosi se na to kako probleme u oblasti matematike, odnosno množenja, resavaju grupe dece razlicitog uzrasta kroz mentorski rad ucenika. Cilj je posmatranje strategija koje ucenici usvajaju i nacina na koje ih prilagođavaju sposobnostima mlađih i manje iskusnih ucenika. Cilj istraživanja je da se ispita na koji nacin mlađi ucenici-pocetnici, posle mentorskog rada sa starijim ucenicima, ponovo koriste i drugima prenose strategije kojima su i sami poducavani. Ovo istraživanje pociva na tri osnovna pitanja: Da li ucenici-mentori mlađe ucenike-pocetnike poducavaju strategijama identicnim onima koje i sami koriste ili ih radije prilagođavaju njihovim pocetnickim kompetencijama? Da li mlađi ucenici po­novo koriste strategije kojima su ih poducavali njihovi mentori? Da li su mlađi ucenici u stanju da neku strategiju prenose jos mlađim ucenicima i da tako i sami preuzmu ulogu ucenika-mentora? U istraživanju je ucestvovao dvadeset jedan ucenik jedne osnovne skole u Svajcarskoj, a oni su bili podeljeni u tri grupe: sesti razred - uzrast od devet do deset godina; cetvrti razred - uzrast od sedam do osam godina; drugi razred - uzrast od pet do sest godina. Izabrali smo ucenike ova tri razreda jer su upravo to uzrasti u kojima se intelektualne i skolske kompetencije ucenika veoma razlikuju (Nastavni plan u romanskom delu Svajcarske, 2012). U drugom razredu osnovne skole deca i ne rade matematiku u pravom smislu reci. U cetvrtom razredu upoznati su sa aritmetickim operacijama sabiranja i oduzimanja. U sestom razredu deca mogu da barataju raznim tipovima aritmetickih operacija (sabiranje, oduzimanje, množenje, deljenje) prilagođenim resavanju određenog problema. Na pocetku (prilikom resavanja pocetnog testa), svaki ucenik sam resava neki problem kako bi rukovodioci istraživanja mogli da procene pocetne kompetencije svakog ucenika. Zatim svaki ucenik koji nije položio pocetni test (njega nazivamo 'pocetnik') resava isti taj problem sa nekim starijim ucenikom koji je uspeo da samostalno resi taj problem na pocetnom testu (njega nazivamo 'ekspert'). Zadatak 'eksperta' je da, kroz mentorski rad, pomaže 'pocetniku' da resi problem. Posmatra se da li taj 'ekspert' (koji je zapravo ucenik-mentor) prilagođava strategije poducavanja kompetencijama 'pocetnika' (a sto zavisi od razreda koji pohađa u skoli). Posle procesa mentorskog rada ucenika, svi 'pocetnici' resavaju neki novi problem (na testu koji se naziva zavrsni test), a za cije resavanje su potrebne iste strategije koje su koriscene i za resavanje prethodnog problema u pocetnom testu. Ovo omogucava da se porede strategije koriscene tokom pocetnog i zavrsnog testa. Na kraju, svi ucenici-pocetnici koji su uspesno resili problem na ovom zavrsnom testu sada i sami postaju 'eksperti', odnosno ucenici-mentori koji treba da pomognu nekim drugim 'pocetnicima' (mlađim ucenicima) pri resavanju pocetnog testa. U ovom poslednjem delu istraživanja posmatramo koju strategiju koristi ucenik-mentor (odnosno da li je to ista ona strategija kojom je i sam poducavan i koju je i sam koristio pri resavanju zavrsnog testa). Rezultati kvantitativnih i kvalitativnih analiza pokazuju da je ucenik-mentor uzrasta od devet do deset godina sposoban da prilagodi strategiju poducavanja kompetencijama deteta mlađeg uzrasta. Osim toga, 'pocetnici' koriste iste strategije kojima su i sami bili poducavani i sami su sposobni da ih prenose mlađim ucenicima-pocetnicima. U zavrsnom delu ovoga rada predstavljene su implikacije na obrazovnom planu: naime, ideja za ovakvo istraživanje potekla je iz potrebe da se podstakne mentorski rad ucenika kako bi se nastavnicima omogucilo da posmatraju u kojoj meri su deca sposobna da ponovo uoblicavaju strategije u zavisnosti od kompetencija mlađih ucenika-pocetnika.