Boz Doğanda (Falco Columbarius) Bursa Fabricius’un Morfolojisi ve Stereolojik Metod ile Hacminin Hesaplanması

Bursa fabricius (Bursa cloacalis veya Bursa fabricii) kanatlilarin lenfoepitelial bir organi olup kanatlilarin primer lenfoid organi organi olarak gorev yapmaktadir. B lenfositlerinin gelisim ve farklilasmasinin yaninda immunoglobulin izotip degisminden de sorumludur. Bursa fabricius cloaca’ya acilan kanalinda kucuk bir T lenfosit kumesi bulundugundan dolayi ayni zamanda sekonder lenfoid organ olarak da gorulmektedir ancak erken donemde organin gelisimi gerilemektedir. Bu calismada 5 adet ergin bozdogandan ( Falco columbarius ) elde edilen bursa fabricius’lar uzerinde morfolojik ve stereolojik incelemeler yapildi. Morfolojik incelemeler sonucunda bozdogan’larda bursa fabricius’un cloaca uzerinde bulundugu, bir kanal vasitasiyla proctodeum’a acildigi, seklinin oval oldugu ve lumeninde mukoza katmani tarafindan yapilmis plikalar bulundugu gozlemlendi. Bu yapilarin boyu 15,62 ± 1,41 mm, eni en uzun bolgede 10.14 ± 0,66 mm en kisa bolgede ise 0.98 ± 0,07 mm olarak saptandi.  Stereolojik yontemle yapilan hesaplamalarda hacmi 0.190 ± 0,008 cm 3 olarak tespit edildi. Bozdoganda bursa fabricius’un morfolojik yapisi ortaya konarak stereolojik metotla hacmi hesaplanmis olup, kanatlilarda tur ayriminda ileride yapilacak calismalara kaynak olabilecegi dusunuldu.