Modern Türk Şehir Planlamasında Aktif Yeşil Alan Standardı: Kayseri Şehir Planlarında Zamansal Bir İnceleme

Bu calismanin amaci, sehir planlarinda onemli bir yere sahip olan aktif yesil alanlara iliskin mekânsal standardin Turk imar mevzuatinda ve Kayseri sehir planlarinda zamansal degisimini incelemektir. Osmanli’dan gunumuze imar mevzuatinda aktif yesil alanlar icin ortaya konulan asgari standartlar ile Kayseri’nin 1933, 1944, 1975 ve 1986 yillarinda hazirlanan dort sehir planinda beklenen degerler ile donem sonunda gozlenen degerler, betimleyici arastirma yontemi cercevesinde ele alinmistir. Modern Turk sehir planlamasinda ve imar mevzuatinda yesil alan kavrami, gercek anlamini Cumhuriyet Donemi’nde kazanmistir. Turk sehirciliginde yesil alan standartlari ise 1933 yilindan beri kullanilmaktadir. Kayseri sehir planlari hazirlanirken, baslangicta imar mevzuatinda ongorulen asgari standartlara uyuldugu anlasilmaktadir. Buna karsilik 2006 yilinda sehirde gozlenen kisi basina 2,97 m 2 aktif yesil alan degeri, oldukca dusuk bir duzeye isaret etmektedir. Arastirma kapsaminda, Kayseri’de kisi basina aktif yesil alan degeri, Osmanli’nin son yillarinda 0,89 m 2 , birinci plan donemi sonu olan 1944 yilinda 1,04 m 2 , ikinci plan donemi sonu olan 1975 yilinda 3,40 m 2 , ucuncu plan donemi sonu olan 1986 yilinda 1,84 m 2 olarak tespit edilmistir. Bu calismada incelenen son Kayseri sehir plani ise dorduncu plan olup, donem sonu olarak 2006 yili esas alindiginda kisi basina 2,97 m 2 aktif yesil alan degeri ile karsilasilmaktadir. Bu bulgular isiginda, imar mevzuatinin 1933 yilindan gunumuze zorlayici hukumlerine ve Kayseri’de uygulamaya gecirilen dort sehir planina ragmen, asgari aktif yesil alan degerlerine -gunumuzde 10 m 2 /kisi- 2006 yilina kadar ulasilamadigi sonucuna varilmaktadir. Kayseri’de metropoliten alan sinirinin 2004 yilinda degismesi ile sehrin ceperlerindeki yesil alan potansiyeli, 2006 sonrasinda hazirlanan yeni planlarda devreye alinmistir. Bu planlarda 2025 yili hedeflenmis olup, sehir nufusunun 1.700.000 olacagi varsayilarak, yine asgari duzeyden hareketle kisi basina 10 m 2 aktif yesil ayrilmasi ongorulmustur.