بررسی تحمل به تنش یخزدگی در تعدادی از ژنوتیپهای امید بخش کلزا

چکیده اهداف: این مطالعه به ­منظور بررسی تحمل به تنش یخ­زدگی و شناسایی ژنوتیپ­های متحمل در بین تعدادی از ژنوتیپ­های کلزا انجام شد.   مواد و روش­ها:آزمایش به صورت کرت­های خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1397 درمزرعه­ای به مساحت 2000 مترمربع،به صورت کشت پاییزه در اراضی کشاورزی بخش تیکمه‌داش از توابع شهرستان بستان‌آباد اجرا شد. کرت اصلی شامل دو تاریخ کشت معمولی (10 شهریور) و تاخیری (25 شهریور) و کرت فرعی 19ژنوتیپ کلزا ،شاملSLM046، Opera، L963، Okapi، Nima، KH4، Talaya، L957، Ahmadi، KR18، L1009، Zarfam، Nafis، HW101، Licord، KS7، L14، SW101 و L1008 بود.   یافته­ها: نتایج تجزیه واریانس صفات ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و عملکرد در هکتارتحت شرایط تنش  یخ­زدگی نشان داد که اثر تنش روی عملکرد در سطح احتمال یک درصد معنی­دار بود. اثر ژنوتیپ روی صفات ارتفاع بوته و عملکرد در هکتار در سطح احتمال یک درصد و برای صفت وزن هزار دانه در سطح احتمال پنج درصد معنی­دار و برای سایر صفات غیر معنی­دار بود. برهمکنش ژنوتیپ ×تاریخ کاشت در عملکرد در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. مقایسه میانگین صفات نشان داد که در صفت ارتفاع بوته ژنوتیپ Opera، در صفت وزن هزار دانه ژنوتیپ­های Opera و HW101 و در صفت عملکرد دانه ژنوتیپ KS7 بیشترین مقدار را داشتند. در بین شاخص­ها،MP، GMP، STI، HM و SNPIبیشترین همبستگی را با عملکرد دانه تحت هر دو شرایط تنش و بدون تنش نشان دادند و به عنوان بهترین شاخص­ها، جهت دستیابی به ارقام پر محصول و متحمل به تنش یخ­زدگی معرفی شدند.بر مبنای نمودار سه بعدی، ژنوتیپ­هایOpera، Licord، L1008 و Talayeبا عملکرد بالاتر از متوسط کل در هر دو شرایط بدون تنش و تنش و نیز مقدار بالای SIIG،به­عنوان ایده­آل­ترین ژنوتیپ­ها تحت شرایط تنش یخ­زدگی شناسایی شدند.   نتیجه­گیری: نتایج نشان داد که ژنوتیپ Opera با بیشترین مقدار SIIG از متحمل­ترین ژنوتیپ­ها و ژنوتیپ Nima با کمترین مقدار SIIG از حساس­ترین ژنوتیپ­ها به تنش یخ­زدگی بودند.همچنین نتایج حاکی از آن بود که بیشترین عملکرد دانه (کیلوگرم در هکتار) در شرایط بدون تنش در ژنوتیپ­KS7 و کمترین عملکرد دانه در ژنوتیپ­KR18 مشاهده گردید. در شرایط تنش یخ­زدگی نیز بیشترین عملکرد دانه مربوط به ژنوتیپ ­Opera و کمترین عملکرد دانه متعلق به ژنوتیپ­KR18 بود.