LİSE ÖĞRENCİLERİNDE ALKOL KULLANIMI VE BUNA ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Amac: Bu calisma Istanbul Ili Beyoglu Ilcesindeki lise 1. sinif ogrencilerinin alkol kullanim sikligini ve buna etki eden faktorleri ortaya koymak icin yapilmistir. Gerec ve Yontem: Calisma 2011-2012 ogretim yili bahar doneminde Istanbul Beyoglu ilcesindeki tum lise1. sinifta okuyan ogrenciler arasinda yapilmistir. Kesitsel olarak yapilan arastirmaya toplam 1533 ogrenci katilmistir. Arastirma verileri ogrencilerle yuz yuze gorusme teknigi ile toplanmistir. Veri toplama araci olarak, arastirmacilar tarafindan ilgili literatur dogrultusunda gelistirilen anket formunda sosyo-demografik ozelliklerle ilgili 10 soru, alkol kullanimi ile ilgili 14 soru bulunmakta idi. Elde edilen veriler SPSS 16.0 programinda degerlendirilmistir. Bulgular: Calismaya katilan 1533 ogrencinin %53,8’si kiz ve %46,2’u erkek idi. Yas ortalamalari 15,39+0,67 idi. Ogrencilerin  %39,3’u hayatlarinin herhangi bir doneminde alkol aldigini ifade etmistir. Hayati boyunca bir kez bile olsa alkol aldigini ifade eden kiz ogrenciler %34,4 iken erkek ogrenciler %41,0’dir (p<0,05). Alkol kullanan ogrencilerin %13,7’si yasi 11 ve altinda ve  %86,3’u 12 ve ustunde iken ilk kez alkol kullandigini belirtmistir. Ozel okulda okuyan ogrencilerin %81,4’u ve devlet okullarinda okuyan ogrencilerin %29,1’i hayatinin herhangi bir doneminde alkol kullandigini belirtmistir (p<0,001). Okul turlerine gore duz veya Anadolu Lisesi, meslek lisesi, ozel lise ve azinlik okullarinda okuyan ogrencilerin sirasiyla %30,7’si, %28,8’i, %57,6’si, %84,3’u hayatlarinin herhangi bir doneminde alkol aldigini ifade etmistir (p<0,001). Ancak Imam hatip lisesinde okuyan ogrenciler arasinda alkol kullandigini belirten olmamistir. Anne egitim duzeyi ilkogretim ve altinda olan ogrencilerin %29,6’si ve anne egitim duzeyi lise ve uzeri olan ogrencilerin  %57,9’u alkol aldigini ifade etmistir (p<0,001). Annesi ev hanimi olan ogrencilerin %30,4’u, annesi calisan ogrencilerin %57,7’si alkol kullandiklarini ifade etmistir (p<0,001). Baba egitim duzeyi ilkogretim ve altinda olan ogrencilerin %29,4’u, baba egitim duzeyi lise ve uzeri olan ogrencilerin  %52,6’si alkol aldigini ifade etmistir (p<0,001). Ailelerinin gelir duzeyi dusuk olan ogrencilerin %34,2’si,  aile gelir duzeyi yuksek olan ogrencilerin % 69,3’u alkol kullandigini belirtmistir (p<0,001). Anne/baba sindan herhangi birinin alkol kullandigini ifade eden ogrencilerin %74,5’si Anne/babasindan herhangi birinin alkol kullanmadigini ifade eden ogrencilerin %27,1’i kendisinin de alkol kullandigini ifade etmistir (p<0,001). Ayni zamanda anne veya baba sindan herhangi birinin alkol kullandigini ifade eden ogrencilerin kardesleri arasinda da alkol kullanimi daha fazla oldugu saptanmistir (p<0,001). Arkadas cevresinde alkol kullanan kisilerin oldugunu belirten ogrencilerin %84,3’u. Arkadas cevresi alkol kullanmayan ogrencilerin %24,8’i alkol kullandigini belirtmistir (p<0,001). Son 30 gun icinde en az bir kez alkol reklami goren ogrencilerin %46,3’u alkol reklamini hic gormeyen ogrencilerin %18,9’u alkol kullandigini belirtmistir (p<0,001). Son 30 gunde televizyonda, internette, gazete veya dergilerde, billboardlarda en az birkac kez alkol reklami gordugunu ifade eden ogrencilerin hic reklam gormedigini ifade eden ogrencilere gore daha cok oranda sarhos olacak kadar cok alkol aldiklari belirlenmistir (p<0,001). Alkol zararlari ile ilgili egitim verildigini ifade eden ogrencilerin %14,1’i verilmedigini ifade eden ogrencilerin   %31,1’si son 30 gun icinde en az bir kez sarhos olacak kadar alkol aldigini belirtmistir (p<0,001). Sonuc ve Oneri: Ogrenciler arasinda erkek ogrencilerde, Ozel okul veya azinlik okullarinda okuyan, anne ve baba egitim duzeyi lise ve uzeri olan,  aile gelir duzeyi yuksek olan, annesi calisan, ailesinde ve arkadas cevresinde alkol kullan ve alkol reklamlari ile sikca karsilasan ogrencilerin alkol kullaniminin daha fazla oldugu belirlenmistir. Alkol kullaniminin azaltilmasinda reklamlarin sinirlandirilmasi ve egitimin faaliyetlerinin arttirilmasi etkili olacaktir. Anahtar Sozcukler: Lise,  Alkol kullanimi, Okullarda alkol kullanimi, Genclerde alkol