BALIKESİR İLİNDE 1.BASAMAK SAĞLIK KURULUŞU ÇALIŞANLARINDA YAŞAM KALİTESİ, ALGILANAN STRES DÜZEYİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ

Giris ve amac: “Demokrasinin!”, kisilerin sosyal statulerinin ve ekonomik gelirlerinin ilerleme kaydetmesi daha guvenli, saglikli ve refah bir hayati talep etmelerini saglamistir. Saglik alanindaki gelismelerin neticesi olarak bulasici hastaliklarla mucadelede ve bagisiklamada buyuk ilerlemeler kaydedilmistir. Onceki yillara gore yasam sureleri uzamis, anne ve bebek olumleri azalmistir. Kronik hastaliklarin toplumda artmasina bagli olarak bilim adamlari yasam yilina ek olarak yasam kalitelerini sorgulamaya baslamislardir. Dunya Saglik Orgutu yasam kalitesini “Bireyin icinde yasadigi kulturel degerler sistemi ve kendi beklentileri acisindan yasamdaki durumu ile ilgili algisi” olarak tanimlamaktadir. Meslek; kisinin saglikla ilgili yasam kalitesine etki eden faktorlerin basinda gelmektedir. Uzun calisma saatleri, nobetler, uykusuzluk, fiziksel yorgunluk ve yuksek duzeyde sorumluluk, saglik calisanlarinin calisma hayatlari boyunca sahip olduklari mesleki zorluklardandir. Bu nedenle, saglik calisanlarinin oncelikle mevcut yasam kalitesi ve stres duzeyleri tespit edilip, iyilestirme calismalarinin yapilmasi onem arz etmektedir. Yasam kalitesini olumsuz etkileyen durumlar karsimiza stres olarak cikmaktadir. Bu da oncelikle kisinin basta kendisi olmak uzere, cevresini ve ailesini olumsuz etkilemektedir. Psikologlar stresi kisinin iyilik halini tehdit eden bir duruma karsi yaniti olarak tanimlamaktadir. Bu yanit kisisel, cevresel ve sosyal ozelliklerden etkilenmektedir. Bu calismada amacimiz Balikesir Ili’nde 1.Basamak’ta calisan saglik calisanlarinin yasam kalitesi duzeyleri ile algiladiklari stres duzeylerini tespit etmek, etkileyen faktorleri belirlemek ve buna yonelik oneriler gelistirmektir. Gerec ve yontem: 01/01/2014-30/06/2014 tarihlerinde yapilan kesitsel tipteki calismanin evrenini Balikesir Ili’nde gorev yapan saglik calisanlari olusturdu (1610 kisi). Bagimli degiskeni yasam kalitesi duzeyi olusturdu. Orneklem, Dunya Saglik Orgutu Yasam Kalitesi Olcegi Kisa Formu (WHOQOL_Bref TR) kullanilarak yapilan calismalarda saptanan en kucuk puan (cevre alani 12.9 ± 2.1)  temel alinarak %95 guven araliginda, orneklem hatasi 0.05 kabul edilerek 358 kisi olarak tespit edilmistir. Calismaya alinacak kisiler unvana gore tabakalandirilarak pratisyen hekim(98), uzman hekim(6), yardimci saglik personeli(254) olmak uzere basit rastgele yontemi ile secilmistir. Balikesir Il Halk Sagligi Kurumu’ndan yazili onam ve katilimcilardan sozlu onam alinmistir. Anketlerin 180 tanesi web tabanli anketle, kalani yuz yuze gorusme teknigi ile uygulanmistir. Bunun nedeni web uzerinden yeterli sayiya ulasilamamasidir. Ankette sosyo-demografik ozelliklere yonelik 20 soru bulunmaktadir. Buna ek olarak WHOQOL_BREF TR Olcegi 27 sorudan, Algilanan Stres Duzeyi Olcegi 14 sorudan olusmaktadir. Ankette toplam 61 soru bulunmaktadir. WHOQOL_BREF Olcegi Dunya Saglik Orgutu tarafindan gelistirilip Turk Toplumu’na uyarlamasi Eser ve arkadaslari tarafindan yapilmistir. Olcekte sosyolojik, psikolojik, bedensel, cevre ve cevre(TR) alan olmak uzere 5 boyut ve toplam 27 soru bulunmaktadir. Likert tipi kapali uclu yanitlar icermektedir. Her bir alan 4-20 puan arasinda deger almaktadir. Puan artisi yasam kalitesinin arttigini gostermektedir. Algilan Stres Olcegi 1983 yilinda Prof. Dr. Sheldon Cohen tarafindan gelistirilmistir. Turk Toplumu’na uyarlama calismasi 2006 yilinda Yerlikaya ve arkadaslari tarafindan yapilmistir. Olcek 14 sorudan olusmakta olup toplam 0-56 puan arasinda deger almaktadir. Olcek puaninin artisi stres duzeyinin arttigini gostermektedir. Likert tipi kapali uclu yanitlar icermektedir. Verilerin analizinde SPSS bilgisayar paket programi kullanilmistir. Veriler sayi, yuzde, ortalama ve standart sapma olarak sunulmustur. Normal dagilimi uyup uymadigi Kolmogorow Smirnov Testi’yle sinanmistir. Analizde Student T Testi, Pearson Corelasyon Analizi uygulanmistir. Anlamlilik duzeyi p 0.05). Sonuc ve Oneriler: Her bir yasam kalitesi alan puaninin diger alan puanlariyla dogrusal yonde iliskili oldugu, yardimci saglik personelinin sosyal alan yasam kalitesinin hekimlerden daha iyi oldugu, diger yasam kalitesi alan puanlarinin ve stres duzeylerinin benzer oldugu bulunmustur. Saglik calisanlarinin yasam kalitesi ve stres durumlari Halk Sagligi Kurumu ve diger saglik kurumlari tarafindan donem donem tespit edilmeli, eksik yonleri belirlenmeli ve gerekli tedbirler alinmalidir. Anahtar Kelimeler: Yasam kalitesi, saglikla ilgili yasam kalitesi, stres, Balikesir, saglik calisanlari