Gövde Buruşmalarının Elastik Olmayan Yanal Burkulma Sınır Uzunluğuna Etkisi

Cift simetri eksenli I-enkesitli celik kirislerin govde narinlik oranlari buyuk oldugunda, yanal burusmali burkulma (YBŞB) olarak adlandirilan bir gocme sekli ortaya cikmaktadir. YBŞB, yanal burulmali burkulma modu ile govde yerel burkulma modunun etkilesimi sonucu ortaya cikan bir burkulma seklidir. Govde narinligi ve baslik kompaktligi, YBŞB modu uzerinde onemli etkilere sahiptir. Bu calisma, cift simetri eksenli I-enkesitli celik kirislerin inelastik YBŞB davranislarini arastirmaktadir. Kiris serbest acikligi azaldikca elastik olmayan davranisin arttigi ve govde kesitinde (tarafsiz eksen ile basinc basligi arasindaki bolgede) akmanin baslamasiyla govde burusmalarinin olustugu bilinmektedir. Ozellikle inelastik davranan kirislerde govde burusmalari daha sik gozlenmektedir. Bu calismada, farkli govde narinliklerine sahip kesitler icin Celik Yapilarin Tasarim, Hesap ve Yapim Esaslarina Dair Yonetmelikte onerilen inelastik burkulma sinir uzunluk (Lr) formulunden elde edilen analitik degerler ile sonlu elemanlar analizinden elde edilen ilgili uzunluklar karsilastirilmistir. Yapilan calisma ile govdede meydana gelen burusmalarin, kesitin inelastik davrandigi serbest uzunluk araligini genislettigi gorulmustur. Govde burusmalarinin olusmasinda akmanin etkin bir parametre oldugu tespit edilmistir. Ilgili analizlerde genel olarak, YBŞB etkisiyle yonetmelik tahminlerinden daha yuksek Lr degerleri elde edilmistir. Ancak kesitlerin govde narinlikleri arttikca numerik yontem ile belirlenen Lr degerlerinin analitik formul ile belirlenen Lr degerlerine orani artmaktadir. Yapilan calisma ile yururlukte bulunan celik yapi tasarim sartnamesine, onemli bir stabilite problemi olan YBŞB formullerinin de dahil edilmesi gerekliligi gosterilmistir.