İNGİLİZ YAZAR JONATHAN SWIFT’IN OSMANLITÜRKÇESİNDEKİ MACERASI

Bu bildiride, unlu Ingiliz yazar Jonathan Swift’in (1667-1745) Osmanli Turkcesindeki macerasindan hareketle Guliver’in Seyahatleri adli romani uzerinden yazarin eserlerinin Osmanlica Turkcesine yapilan cevirilerinin cagdas ceviribilim kuramlari baglaminda irdelenmesi amaclanmaktadir. Bu cercevede, oncelikle Jonathan Swift’in Osmanlica Turkcesine cevrilen eserleri hakkinda genel bilgi verilecek daha sonra ise ozellikle Guliver’inSeyahatleri adli romaninin uc farkli cevirisi incelenecektir. Tanzimat ile birlikte Bati kultur ve edebiyatindan Osmanli Turkcesine bir ceviri hareketi baslamis ve bircok eser cevrilmistir. Bati’nin oldugu gibi cevrilmeye calisildigi kanisi yaygin olsa da son yillarda yapilan calismalar, cevirmen ve yayincilarin Bati’nin taninmis, seckin yazar ve eserlerini cevirmeye ozen gosterdiklerini ortaya koymustur. Swift’in romani da tum dunyada bilinen ve bircok dile cevrilen eserlerden biridir. Bu eserin, Seyfettin Ozege tarafindan hazirlanan Eski Harflerle Basilmis Turkce Eserler Katalogu’nda (5 C. 1971, 1973, 1975, 1977, 1979) Osmanli Turkcesine yapilan uc cevirisi bulunmaktadir. Birincisi Mahmud Nedim Efendi tarafindan 1289 [1872] yilinda cevrilen Guliver Nâm Muellifin Seyahat-nâmesi, ikincisi cevirmeni bilinmeyen; ancak Resimli Ay Nesriyati’nin yayimladigi “On Kurusa Bir Kitap” serisinin on yedinci kitabi olan Cuceler Memleketinde (1927) isimli eser, ucuncusu ise yazari ve ceviri tarihi bilinmeyen ve Matbaa-i Hayriye ve Şurekâsi tarafindan “Cocuk Dunyasi Nesriyatindan” isimli serinin dokuzuncu kitabi olarak yayimlanan Guliver’in Seyahat-nâmesi – Devler Ulkesinde isimli eserdir. Bu uc eserden ilk ikisinde on soz bulunmaktadir. Bu on sozlerden hareketle, Guliver cevirilerinin Osmanli/Turk kultur ve edebiyat coguldizgesindeki yeri irdelenmeye calisilacaktir. Irdeleme sirasinda “sureconcesi ceviri normlari baglaminda bu eserlerin neden secildikleri ve nasil cevrildikleri uzerinde durulacaktir.