Groesbeek-effect, wateroverlast, stroming door vingers en zandkuiltjes

Bij bodemkundig onderzoek in de omgeving van Groesbeek bleek eertijds dat zowel cultuurgewassen als loofbomen bij een dunner losspakket op grof zand een betere groei vertoonden dan bij een dikker losspakket. De oorzaak hiervan was de scherpe overgang van de loss naar het grove zand, waardoor de neerwaartse waterbeweging werd vertraagd en waardoor het vochthoudend vermogen van de dunnere laag loss werd vergroot. Greens op golfbanen worden tegenwoordig vaak voorzien van een grove zandlaag of fijne grindlaag onder een 30 cm goed waterdoorlatende zandbovengrond om daarmee een grotere hoeveelheid vocht in de wortelzone te kunnen vasthouden. Een bovengrond met een fijne textuur op een grovere ondergrond kan echter ook tot wateroverlast leiden, zoals onder andere het geval was bij grasland op zandgronden in de polder De Zijpe en bij een grassportveld in Den Haag. Bij strand- en duinzand is infiltrerend water in staat om door verdichting van de oppervlaktelaag een eenlaags bodemsysteem te transformeren in een tweelaags bodemsysteem en daarbij preferente stroming in de overgang tussen de lagen te induceren. Door erosieve verplaatsing van het zand kunnen daarna bij droogte en wind markante zandzuiltjes tevoorschijn komen.