بررسی رانندگی تهاجمی در شهر یزد و عوامل مؤثر بر آن

زمینه و هدف: رانندگی رفتاری است که فرد به‌عنوان الگوی عملی کنش برمی‌گزیند و با وسیلۀ نقلیه، آن‌ را به اجرا درمی‌آورد. این رفتار دو دستۀ مشخص از رفتارها یعنی رفتار مثبت و منفی را شامل می‌شود. به مجموعه رفتارهای منفی در رانندگی، رانندگی تهاجمی یا رانندگی پرخطر گفته می‌شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مرتبط با انگیزه‌های رانندگی تهاجمی در بین رانندگان شهر یزد انجام شده است.  روش: روش مورداستفاده در این پژوهش، پیمایش بوده است. جامعۀ آماری این پژوهش از کلیۀ رانندگان شهر یزد تشکیل ‌شده که 429 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب‌ شده‌اند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامۀ استانداردشده و با استفاده از شیوۀ نمونه‌گیری تصادفی ساده جمع‌آوری گردید. در این پژوهش برای سنجش خودشیفتگی رانندگان از مقیاس شخصیت خودشیفته 16 NPI-و مقیاس خودشیفتگی MCMI-II استفاده گردیده است. اعتبار ابزار به‌وسیلۀ روش اعتبار محتوایی موردتأیید قرار گرفت و برای سنجش پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که ضریب آلفای کرونباخ برابر با 77/0 و در محدودۀ قابل‌قبول بوده است. ضریب پایایی بازآزمایی، ضریب همبستگی در تعیین پایایی تنصیفی و ضریب آلفای کرونباخ در سنجش همسانی درونی به‌ترتیب 84/0، 74/0 و 79/0 محاسبه‌ شده است. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که بین متغیرهای سن، وضعیت تأهل، خودشیفتگی، گشودگی رفتاری، پرخاشگری و نوع عکس‌العمل فرد هنگام عصبانیت با متغیر رانندگی تهاجمی، رابطۀ مستقیم و معنی‌داری وجود دارد. همچنین یافته‌ها نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین متغیرهای جنسیت، مدت‌زمان انجام رانندگی، پایگاه اقتصادی اجتماعی، قانون‌گرایی، منضبط‌بودن و انعطاف‌پذیری با متغیر رانندگی تهاجمی وجود ندارد. نتیجه‌گیری: نتایج رگرسیون چندگانه نشان‌دهندۀ تأثیر معنادار پنج متغیر سن، پایگاه اقتصادی - اجتماعی، خودشیفتگی، قانون‌گرایی، گشودگی رفتار، پرخاشگری و نوع عکس‌العمل رانندگان هنگام عصبانیت در انجام رانندگی تهاجمی در بین رانندگان شهر یزد می‌باشد که در این میان، دو متغیر خودشیفتگی و پرخاشگری نقش بیشتری در تبیین متغیر رانندگی تهاجمی ایفا می‌کنند. با استفاده از واریانس ترکیب خطی، متغیرهای مستقل می‌توانند 24 درصد از واریانس متغیر رانندگی تهاجمی را تبیین کنند.