مطالعۀ جامعهشناختی گسترش بازار داروهای هورمونی در ایران

سوءمصرف برخی از داروها در ایران، از جمله داروهای هورمونی از چالش‌های حوزۀ داروست. مصرف این داروها خارج از منطق پزشکی، به ایجاد و گسترش بازارهای ثانویه انجامیده است. این مسئله موجب بار اقتصادی در نظام سلامت، اختلال در امور پزشکی و از لحاظ اجتماعی نیز موجب مصرف‌گرایی و گسترش بازار داروهای قاچاق شده است. رویکرد این پژوهش کیفی است؛ بنابراین قوانین و مصوبات مربوط به دارو، همچنین اسناد بالادستی و گزارش‌های مختلف بررسی می‌شود. برای بسط نوعی تحلیل اجتماعی از مصاحبۀ عمیق با افراد مصرف‌کننده و ذی‌نفعان و مسئولان در این حوزه و همچنین تحلیل اسنادی استفاده شده است. چارچوب نظری این پژوهش، ایده‌های فوکو در پیوند زیست قدرت و مسئلۀ بدن و سلامتی با برخی از سیاست‌های بازارگرایانه است. یافته‌های پژوهش بر فرایندی چندوجهی بنا شده است: گسترش بازار داروهای هورمونی با نوعی سیاست‌گذاری خاص، بسط فرمی تجاری بین بازیگران جدید و عادی‌سازی مصرف دارو برای بدن. براساس یافته‌های پژوهش، حوزه‌های نظارتی تاکنون نتوانسته‌اند در برابر چنین مسئله‌ای اقدام مفیدی انجام دهند و هژمونی برخی از تصمیم‌گیری‌ها نیز به آن دامن زده است. همچنین الگوهای فرهنگی در جامعه نیز بازار را مستعد چنین تجارتی کرده است.