Obruk Oluşumu Hassasiyet Haritasının Coğrafi Bilgi Sistemi ve OHİ Yöntemleri ile Hazırlanması: Afşin-Elbistan Linyit Havzası Örneği

Kaya ortamlarda cokme turu deplasmanlara neden olan onemli yapisal kusurlar sureksizlikler (kirik-catlak-fay) ve karstik bosluklardir. Karstik bosluklarin konum ve geometrilerine bagli olarak hem temel kayada hem de ortu tabakasinda obruklar olusmaktadir. Obruk olusumu, birinci derecede, karstik yapi iceren karbonatli kayaclarin varligi ve bunlari orten gevsek ve zayif malzemenin olup olmamasina baglidir. Afsin-Elbistan maden sahasinda 2011 yilinda yasanan heyelanlardan sonra madencilik faaliyetinin yeniden baslatilmasi icin komurlu cokellerin tabaninda bulunan karstik basincli akiferin hidrolik yukunun dusurulmesi planlanmistir. Amaca yonelik susuzlastirma kuyulari Ocak-2015 ayindan itibaren isletmeye alinmaya baslanmistir.  Havza kenarinda ilki, bu tarihten iki hafta sonra olmak uzere 6 ayda toplam 5 adet obruk olusmustur. Maden Sahasinda obruk olusum mekanizmasinin anlasilmasina ve potansiyel obruk alanlarinin belirlenmesine yonelik olarak yogun bir arastirma ve inceleme programi yurutulmustur. Bu kapsamda havzanin jeomorfolojik, jeolojik, hidrolojik, hidrojeolojik ve jeomekanik modelleri olusturulmus ve hazirlanan veri tabanina eklenmistir. Cografi Bilgi Sistemi (CBS) tabanli bir analiz yonteminden yararlanilarak obruk olusumunu belirleyen parametrelerin alansal dagilimini gosteren tematik haritalar hazirlanmistir. Obruk olusumunda parametrelerin etki derecesi ve agirlik katsayilarinin belirlenmesinde cok olcutlu karar verme analizlerinden biri olan Analitik Hiyerarsi Sureci (AHS) yaklasimi benimsenmistir. Siniflandirma ve agirliklandirma islemi yapilan tum parametreler kullanilarak Obruk Hassasiyet Indeksi (OHI) degeri hesaplanmistir. OHI degeri ortamin obruk olusumuna karsi hassasiyetini ifade eder. Yuksek OHI degeri ortamin obruk olusumuna karsi hassasiyetin yuksek oldugunu gostermektedir. Inceleme alaninda en yuksek OHI degerlerinin havza kenarina karsilik geldigi belirlenmis ve olusan obruklarin da ayni bolgede yer aldigi gorulmustur.