Mâtürîdî’nin Te’vîlâtü’l-Kurân’ındaki Meçhul Kaynağı Ebû Avsece ve Dilbilimsel Tefsire Dair Açıklamaları Üzerine Bir İnceleme

Mâturidi’nin Te’vilâtu’l-Kur’ân adli tefsirinde dilbilim meselelerinde kendisine en cok muracaat ettigi kaynagi Ebu Avsece’dir. Ancak hakkindaki bilgilerin sinirli olmasi sebebiyle Ebu Avsece’nin tarihi ve ilmi sahsiyeti mechul kalmistir. Te’vilâtu’l-Kur’ân ’da Ebu Avsece’den iktibas edilen metinler kendisinin dilbilim agirlikli bir tefsirinin varligina isaret etmektedir. Bu makalede Ebu Avsece’nin soz konusu kimligi ve tefsirciligi belirginlestirilmeye calisilmistir. Hayati ve iliskili oldugu kisiler hakkinda bazi tespitler yapilmis, tefsir anlayisi analiz edilmistir. Basra dil ekolunun cizgisini takip ettigi anlasilan Ebu Avsece’nin âyetleri aciklarken dil tahlillerine agirlik verdigi acik bir sekilde gorulmektedir. Kur’ân lafizlarinin lugavi anlamlari, istikâk ve sarf durumlari, kiraat farkliliklari onun en cok uzerinde durdugu hususlar olmustur. Yorumlarini sozcuklerin Kur’ân âyetleri ve Arap dilindeki kullanimlari ile delillendirmistir. Kur’ân’in bazi âyetlerini baska âyetlerle iliskilendirmis, vucuh ve nezâir kapsamina alinabilecek aciklamalar yapmistir. Mevcut veriler degerlendirildiginde Ebu Avsece’nin hicri 3. asrin guclu bir dil ve tefsir âlimi oldugu soylenebilir.