تکاپوهای سیاسی و تجاری کمپانی هند شرقی انگلیس برای اثرگذاری در ایران و آرایش قدرت در کرانه های ایرانی خلیج فارس در دوره زندیه

اوضاع داخلی ایران پس از قتل نادرشاه به گونه ای پیش رفت که کمپانی های اروپایی می توانستند در تحولات سیاسی و اقتصادی ایران مؤثر باشند. اما شرایطی پیش آمد که تنها کمپانی هندشرقی انگلیس به عنوان مؤثرترین نیروی اروپایی در خلیج فارس باقی ماند. زیرا هلندیان توسط میرمهنا از جزیره خارک اخراج و دیگر حضوری مؤثر در منطقه نداشتند و فرانسویان نیز در برقراری رابطه با دولت کریمخان، ناموفق بودند. برخوردهای میان مدعیان قدرت در ایران، بروز شورش های متعدد خوانین داخلی و رؤسای قبایل کرانه های خلیج فارس، عدم حضور مؤثر دولت زند در خلیج فارس به علت نداشتن نیروی دریایی، ضعف اقتصاد و بازرگانی ایران به لحاظ تولید داخلی، کمبود پشتوانه مالی در تجارت خارجی و کمبود وسایل حمل و نقل دریایی از عوامل زمینه ساز برای حضور فعال وانحصارگرایانه انگلیسی ها در صحنه سیاسی و تجاری خلیج فارس در آن دوره‌ بودند. یافته های پژوهش نیز بیانگر آن است که شرکت انگلیسی در راستای محدود کردن نقش ایران و افزایش میزان نفوذ و قدرت خود در خلیج فارس تلاش می نمود.