1/Zastosowanie radiochirurgii stereotaktycznej w oponiakach wewnątrzczaszkowych

Wstep Leczeniem z wyboru w przypadku oponiakowwewnątrzczaszkowych jest leczenie chirurgiczne. Czesto zabieg nie ma charakteru radykalnego, ze wzgledu na trudny dostep chirurgiczny (oponiaki podstawy czaszki, ktore otaczają duze naczynia i nerwy czaszkowe), bogate unaczynienie guza, czy naciek zatok zylnych. U 33% chorych po calkowitym usunieciu guza oraz u 82% po nieradykalnej resekcji dochodzi do wznowy miejscowej. Leczeniem uzupelniającym lub alternatywnym (w przypadku zmian nieoperacyjnych) jest radioterapia, realizowana w formie konwencjonalnej, jak i radiochirurgii stereotaktycznej. Oponiaki to najcześciej guzy cechujące sie wzrostem rozpychającym bez naciekania tkanki mozgowej, dobrze odgraniczone od struktur otaczających, co czyni je atrakcyjnym obiektem dla radiochirurgii stereotaktycznej. Cel Celem pracy byla analiza wczesnych wynikow leczenia chorych poddanych radiochirurgii stereotaktycznej z powodu oponiakow wewnątrzczaszkowych. Material i metody W Zakladzie Radioterapii, Instytutu Onkologii w Gliwicach, w okresie od września2001 do czerwca 2004, 31 chorych z rozpoznaniem oponiaka mozgu bylo leczonych promieniami, techniką radiochirurgii stereotaktycznej. Kobiety stanowily 64.5%, a mezczyźni 35.5%. analizowanej grupy. Średni wiek chorych w czasie radiochirurgii wynosil 49.7 lat (23–75 lat). Oponiaki nadnamiotowe stanowily 74% (23 chorych), a oponiaki podnamiotowe 26% (8 chorych). Lokalizacja guzow przedstawiala sie nastepująco: oponiaki zatoki jamistej 22.6% (7 chorych), nadsiodlowe 16.1% (5 chorych), sklepistości mozgu 12.9% (4 chorych), skrzydla kości klinowej 9.7% (3 chorych), przystrzalkowe i sierpa mozgu 6.4% (2 chorych), czolowo-podstawne 6.4% (2 chorych) oraz oponiaki kąta mostowo-mozdzkowego 16.1% (5 chorych), stoku 3.2% (1 chory), otworu potylicznego wielkiego 3.2% (1 chory). U 1 chorej stwierdzono oponiaki mnogie, wspolistniejące z nerwiakowlokniakowatością typu II. 20 chorych bylo wcześniej leczonych chirurgicznie, z cego jedynie u 6 wykonano calkowite wyciecie guza. W grupie pacjentow leczonych operacyjnie 8 chorych bylo nastepnie napromienianych konwencjonalnie, do średniej dawki calkowitej 53 Gy (40–70 Gy). Dla 11 chorych stereotaksja byla leczeniem pierwotnym, ze wzgledu na wcześniejszą dyskwalifikacje od leczenia chirurgicznego. U 4 chorych stereotaksja zostala zastosowana jako boost bezpośrednio po konwencjonalnym leczeniu promieniami, średnią dawką 5 Gy (4–6 Gy). W pozostalych 27 przypadkach radiochirurgia stereotaktyczna zostala zastosowana jako samodzielna metoda leczenia, w średniej dawce 13.59 Gy (6–18 Gy). Średnia objetośc napromieniana wynosila 13.27 cm 3 ; (0.95–88.98 cm 3 ;). Wyniki 25 chorych (80%) podlega stalym kontrolom po leczeniu. Czas obserwacji wynosi 1.4–35.2 miesiąca (średnio 13.2 miesiecy). W badaniu klinicznym u 2 chorych nastąpilo zmniejszenie objawow neurologicznych, u 4 nie stwierdzono deficytu neurologicznego, u 17 utrzymywaly sie objawy neurologiczne sprzed radiochirurgii, u 4 chorych pojawily sie nowe objawy (związane z progresją oponiaka). U 18 chorych (58%) wykonano badanie obrazowe (MR lub TK glowy), w 5 przypadkach wystąpila regresja radiologiczna guza, a w 13 przypadkach stagnacja radiologiczna. Podsumowując, u 21 chorych zaobserwowano stagnacje objawow klinicznych oraz radiologicznych, u 2 chorych regresje, u 4 progresje oponiaka. Wnioski Wyniki leczenia analizowanej grupy chorych są obiecujące i zgodne z danymi literaturowymi. Jednoznaczna ocena skuteczności radiochirurgii stereotaktycznej w przypadku oponiakow wewnątrzczaszkowych wymaga dluzszego czasu obserwacji.