Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania oskarżeń o czary w Wielkim Księstwie Litewskim w XVII stuleciu. Przyczynek do badań

Uznaje sie, ze jedną z przyczyn polowan na czarownice byly przemiany spoleczno-ekonomiczne, do ktorych doszlo we wczesnonowozytnej Europie. Jak slusznie zauwazyl Janusz Tazbir, duzy związek z oskarzeniami o czary w Rzeczypospolitej, podobnie jak w calej Europie, mialy konflikty spoleczne na wsi, ktore nabraly szczegolnie ostrego charakteru w XVII w. Niekiedy wynikaly one z zarazy, ktora pojawila sie na danym terenie i doprowadzila do śmierci zwierząt hodowlanych (w procesach czarownic wystepuje glownie bydlo) lub ludzi. Mieszkancy XVII-wiecznej Rzeczypospolitej, jak i calej Europy, nie potrafili wytlumaczyc, dlaczego doszlo do masowego zgonu zwierzyny, w związku z tym najcześciej posądzano o to samotne kobiety, czesto te, ktore paraly sie ziololecznictwem, lub te zyjące na uboczu osady lub wykluczone ze spoleczności lokalnej, czymś wyrozniające sie (cechy charakteru, wygląd), klotliwe. Mozna stwierdzic z duzą dozą prawdopodobienstwa, ze zmiany i kryzysy spoleczno-ekonomiczne dominowaly jako przyczyny wszczynania pozwow przeciwko czarownicom na Litwie. Nalezy takze zwrocic uwage na to, ze w wielu procesach najprawdopodobniej powodem odprawiania czarow przez mieszkancow wsi i miast byla zawiśc ekonomiczna nie tylko wobec sąsiadow, ale rowniez wlaścicieli, dzierzawcow i administratorow określonych dobr.