Kutadgu Bilig’de Kılık ve Kılınç Sözlerinin Kullanım Özellikleri Üzerine

Kutadgu Bilig’in caglar asan edebi ve fikri gucu yaninda genis soz varligina sahip bir eser olmasi, yaklasik yuz elli yilda eseri cesitli acilardan ele alan cok sayida calismanin yapilmasini saglamistir. Bu calismada, eserde kilik ile kilinc sozcuklerinin kullanim ozellikleri uzerinde durulacaktir. Makale baslica uc bolumden olusmaktadir. Ilk bolumde kilik ve kilinc sozcuklerinin yapisal ve anlamsal ozellikleri incelenmis, sozcuklerin gecmisten gunumuze yasadigi anlam degisiklikleri uzerinde durulmustur. Ikinci bolumde bu iki sozcugun Kutadgu Bilig’deki kullanimlari ayrintili olarak ele alinmistir. Ucuncu bolumde ise eldeki verilerden hareketle degerlendirme yapilarak sonuca gidilmistir. Her ikisi de kil- fiiline dayanan kilik ve kilinc sozcuklerine ilk olarak Eski Uygurca metinlerde rastlanir. Bu donemde az sayida kullanilan kilik sozcugu “yaradilis, huy” anlami tasimaktadir. Kilinc sozcugu ise Eski Uygurca metinlerde siklikla kullanilmistir ve “is, eylem, amel” anlami tasimaktadir. Kutadgu Bilig’de ise siklik bakimindan ustunlugun Uygurca metinlerdekinin aksine kilik (kilk) sozcugu lehine degistigi gorulmektedir. Eserdeki bazi beyitlerde kullanilan ifadelerden iki sozcuk arasindaki anlam farki zaman zaman acik olarak hissedilememektedir. Benzer sekilde bazi orneklerde her iki sozcugun art arda kullanilisi da anlam belirsizligini artiran bir durum olmustur. Bu durumda ayni kokten tureyen iki sozcugun zamanla anlam bakimindan yaklastigi ve Karahanli Turkcesinin kilinc’tan kilik’a yonelisin bir asamasi oldugu dusunulebilir. Bu calismada kilik ve kilinc sozcuklerinin gectigi yaklasik 450 beyit incelenerek bu iki sozcugun kullanim ozellikleri degerlendirilmis, nusha farkliliklari, kafiye, vezin ve birliktelik kullanimlari gibi farkli ozellikler ve sairi belirli kaliplar icinde kalmaya zorlayan durumlar goz onunde bulundurularak ilgili beyitlerde soz konusu sozcugun secilme nedenleri uzerinde durulmustur.