Beslenme ve Gıda için Biyoçeşitlilik: Ege Bölgesi’nin Yenilebilir Yabani Bitki Türleri

Turkiye'de yenilebilir yabani bitkiler, tarih oncesi caglardan beri besin kaynagi olarak diyette kullanilmistir. Yenilebilir yabani bitkiler Turk mutfaginda yaygindir ve bazilari pismeden cig, tuketilirken, bazilari pisirilir, kurutulur ya da, isleme tabi tutulduktan sonra tuketilirler. Bununla birlikte, yenilebilen yabani turler ulkenin farkli bolgelerinde farkli kullanimlara sahipler. Ege Bolgesi’nde yabani yenilebilir bitkiler yaygin olarak tuketilmekte, geleneksel yiyecekleri hala pisirilmekte ve hatta yerel restoranlarda servis edilmektedir. Calisma, Ege Bolgesi'ndeki yenilebilir yabani bitkilerin, geleneksel kullanimlari hakkinda veri toplamak icin cok disiplinli bir yaklasimla duzenlenmistir. Calisma, Gida ve beslenme icin tarimsal biyocesitliligin korunmasi ve kullanimini iyilestirmenin yani sira, bu cesitliligin besin degeri ve gida temelli yaklasimlardaki onemi hakkinda kanit saglayarak ve farkindalik yaratarak biyocesitliligin korunmasi, sagliksiz diyetle mucadele ve refah duzeyinin arttirilmasi icin destek olusturmayi amaclamaktadir. Bu calismada Ege Bolgesi yenilebilir yabani bitkilerin 11 turu oncelik verilmistir. Gida, beslenme, diyet cesitliligi ve geleneksel bilgi icin yerel biyolojik cesitliliginin temel durumunu belirlemek uzere Izmir, Aydin, Mugla ve Balikesir'de anketler yapilmistir. Yenilebilir bitkiler uzerinde yapilan on calismalar anketin temelini olusturmustur. Etno-botanik ve sosyo-ekonomik anketler koylerde, yerel pazarlarda, lokantalarda ve supermarketlerde secilen ekolojik alanlarda gerceklestirilmistir. Sosyo-ekonomik calismalar, monografi teknigi ile ayrintili veriler icin yurutulmustur. Geleneksel bilgi ile ilgili bilgileri kaydetmek, politikanin gelistirilmesi icin bilgi edinmeye yardimci olmak amaciyla pazarlama firsati fikrini uretmek icin anketler yapilmistir. Anketler sirasinda etno-botanik bilgi ve yenilebilir yabani turlerin farkli yemekleri kaydedilmistir. Anketler, yuz yuze olarak hasattan tuketime gecis surecinde 541 koleksiyoncu ve 584 tuketiciyle yapilmistir. Ege Bolgesi’ndeki tuketicilerin cogunlugu haftada 1-2 kez yabani turleri tukettiklerini belirtmis olup, Toplanan miktar piyasa turune gore degisiklik gostermistir. Bazi turlerin genelde ticari amacli olarak toplandigi belirlenmistir. Oncelikli turler uzerinde taksonomik tanimlama ve beslenme degeri analizleri ornekler de toplanmistir. Bilinclendirme calismalari yapilmisi, brosurler hazirlanmis ve yayinlanmistir. Calisma bolgesinde 100'den fazla yabani yenilebilir bitki turu kaydedilmistir.