PERİMENSTRUAL SEMPTOMLARDA TAMAMLAYICI VE ALTERNATİF TIP KULLANIMI – KESİTSEL BİR ÇALIŞMA, AYDIN

Giris ve Amac: Tamamlayici ve alternatif tip (TAT); toplumda uygulanan cagdas tip yontemlerinin disinda kalan saglik hizmetlerini kapsayan saglik alani olarak tanimlanir. Yapilan calismalarda dunyada TAT kullanim sikligi %9-65, Turkiye’de %12,5-76,0 oldugu; kadinlarin %70-90'inin perimenstrual semptomlar yasadigi bildirilmistir. Cesitli arastirmalarda dismenore yonetiminde egzersiz (%15-34), bitki cayi (%20-62), vitamin destegi (%34) gibi TAT yontemlerini kullanildigi belirlenmistir. Bu calismanin amaci,  perimenstrual semptomlarin yonetiminde TAT yontemlerinin kullanim sikligini ve hangi yontemlerin kullanildigini arastirmaktir. Gerec ve Yontem: Calisma kesitsel tipte bir arastirmadir. Etik kurul onayi alinmistir, onay numarasi 2014/377’dir. Arastirmanin evrenini, 2013-2014 Egitim Ogretim Yilinda Aydin Saglik Yuksek Okulu Hemsirelik ve Ebelik bolumunde okuyan toplam 714 kiz ogrenci olusturmaktadir. Calismada en az 250 (%95GA, p=%50, d=%5) ogrenciye ulasmak hedeflenmis; %20 yedek eklenerek ornek buyuklugu 300 olarak bulunmustur. Bu ogrenciler, bolum ve sinif agirliklari dikkate alinarak tabakalandirilmis ve sonrasinda siniflar rasgele secilerek siniftaki tum ogrenciler calismaya katilmaya davet edilmistir. Anket, 27 sorudan olusmaktadir. 1.-13. sorular, sosyodemografik bilgiler, genel saglik durumunu; 14.-20. sorular, perimenstrual sikayetleri; 21.-27. sorular menstrual donemde TAT yontemleri kullanimini sorgulamaktadir. Calismanin veri girisi ve analizleri SPSS 17.0 programi kullanilarak yapilmistir. Verilerin degerlendirilmesinde tanimlayici istatistiksel analizler ile ki-kare analizleri kullanilmistir. Tip 1 hata duzeyi 0,05 olarak alinmistir. Bulgular: Calismaya Aydin Saglik Yuksek Okulu’ndan 295 (%98,3) kiz ogrenci dahil edilmistir. Calismaya katilan ogrencilerin yaslari minimum 18, maksimum 29’dur, %96,6’si 23 yas ve altindadir. 174(%59) ogrenci hemsirelik bolumunden ve 121(%41) ogrenci ebelik bolumundendir. Ogrencilerin cogu bekardir (%98,3) ve kendisini geliri giderine denk (%73,2)  olarak tanimlamistir. Sosyal guvencesi olmayan ogrenci orani %6,1’dir. Ogrencilerin %9,5’i su an yasadigi yeri, %14,2’si en uzun sure yasadigi yeri koy olarak belirtmistir. Ogrencilerin %9,5’inin birinci derece akrabalarindan en az biri saglik calisanidir. 44(%16,6) ogrencinin hekim tanisi konmus bir saglik sorunu vardir, bunlarin 21’i (%7,1) jinekolojik hastaliktir. Belirtilen jinekolojik hastaliklarin cogu (%90,4) PCOS ve adet duzensizligidir. Ortalama menars yasi 13,46±1,42 ve duzenli adet gorulen yil ortalamasi 5,79±2,81’dir. Adet donemlerinde en sik yasanan semptomlar %93,2 ile karin agrisi, %87,8 ile sinirlilik, %85,1 ile yorgunluktur. Adet donemlerinde yasadiklari sikayetlerle ilgili bilgi almak icin ogrencilerin %52,4’u anne ya da kiz kardesine, %42,2’si saglik personeline, %30,3’u arkadaslarina; cozum icin ise %56,5’i saglik personeline, %43,9’u anne ya da kiz kardesine, %22,4’u arkadaslarina basvurmaktadir. 157 ogrenci (%53,2) adet donemlerinde yasadiklari sikayetler nedeniyle medikal tedavi yontemlerini, 181 ogrenci (%61,4) TAT yontemlerini kullanmaktadir ve bu ogrencilerin 116’si (%39,3) her iki yontemi ayni anda kullanan ogrencilerdir. TAT kullanan ogrencilerin %90,1’i agrilarini azaltmak icin, %40,3’u adet duzenini saglamak icin, %39,2’si daha az yan etkisi oldugu icin bu yontemleri tercih etmektedirler. Ogrencilerin adet donemlerinde yasadiklari sikayetler nedeniyle en sik kullandiklari TAT yontemleri sirasiyla  masaj (76,8), sicak su torbasi (%75,1), fiziksel egzersiz (%69,6), bitkisel ilaclar ve bitki caylaridir (%66,3). Bu yontemlerin  en sik anne ya da kiz kardesten ogrenildigi tespit edilmistir (sirasiyla %50,7;%68,0;%33,3;%62,1 oranlari ile). Perimenstrual semptomlar nedeniyle TAT yontemleri kullanim sikligi,  medikal tedavi kullanim sikligina gore yuksek bulunmustur (p˂0,01). Adet donemlerindeki sikayetleri nedeniyle TAT yontemlerine basvuran ogrencilerin %82,9’u kullandigi yontemden fayda gordugunu, %6,1’i kullandigi yontemin olumsuz etkilerini gordugunu, %78,5’i ise kullandigi yontemi yakinlarina da onerecegini belirtmistir. Sonuc ve Oneriler: Yapilan calismada perimenstrual donemde en sik yasanan semptomlar karin agrisi,  yorgunluk, sinirlilik olarak bulunmustur . Semptomlarla ilgili bilgi almak icin en sik anne/kizkardese, cozum icin saglik personeline basvurmaktadirlar. TAT yontemlerinin en sik kullanim nedenleri agrilari azaltmak, adet duzenini saglamak ve daha az yan etkisi oldugunun dusunulmesidir. En sik kullanilan TAT yontemleri masaj, sicak su torbasi, fiziksel egzersiz ve bitkisel tedavilerdir. Ogrencilerin cogunlugu kullandiklari yontemlerden fayda gorduklerini ve yakinlarina da onereceklerini belirtmislerdir. Kullanim orani yuksek olan TAT yontemlerinin saglik etkilerinin ve bu yontemlerin aktarlar basta olmak uzere, satis yerlerinde saklanma ve satis kosullarinin incelenmesi gerekli gorunmektedir. CIKAR CATIŞMASI : Yazarlarin herhangi bir kurum ve kurulusla cikar catismasi bulunmamaktadir. Anahtar Kelimeler: Alternatif tedaviler, menstruasyon agrisi, tamamlayici tedaviler