A Review of Toxicology Textbooks Published in Turkey from 1920 to the Present with Regard to Content and Terminology

Toksikoloji, benzerleriyle karsilastirildiginda, genc olarak kabul edilmekle birlikte, kokeni eskilere dayanan bir bilim dalidir. Ilk donemlerde, esas olarak olum dikkate alinmis; zaman icinde koruma ve tedaviye yonelik uygulamalar icin, ksenobiyotiklerin olasi zit etkilerinin belirlenmesi yonunde ilerleme kaydedilmistir. Toksikoloji egitimi, hem teorik hem uygulamali olarak, cok genis kapsamda ele alinmali; ogrenciler ve genc toksikologlar icin butunsel bir bilgi kaynagi olusturmalidir. Bu calismada, Turkiye’de basilmis ilk toksikoloji ders kitaplarindan baslanarak degerlendirme yapilmasi amaclanmistir. On arastirmalarimizda, M. Akif Aykut tarafindan 1920’de Osmanlica yazilmis ve 1937’de Latin harfleriyle tekrar basilmis olan Kimyevi Toksikologi isimli esere ulasilmistir. Diger bir kitap olan Toksikologia (Toksikoloji) (1931), Fazli Faik Yegul tarafindan yazilmis ve 1945’te ikinci basimi yapilmistir. Adli acidan toksik maddeler ve tedavileri (Celal Tahsin Boran, 1943), toksikoloji (Remziye Hisar, 1945) ve analitik toksikoloji (Hayri Sozen, 1950) konularini iceren kaynaklar da dikkat cekmektedir. 1960’lardan sonra, temel toksikoloji veya uzmanlik alanlarinda bircok kitap basilmistir; bunlar arasinda, ozellikle Mustafa Guley ve Nevin Vural (1978), Zeliha Imre (1988) ve Nevin Vural’in (1984, 1996, 2005) ders kitaplari, onemli kaynaklar arasindadir. Belirtilen bu kitaplar ve digerleri, icerik ve terminoloji acisindan incelendiginde tespit edilen terminolojik degisimin ornekleri arasinda, “edviye-ilaclar”, “kiyanos-siyanur”, ku’ul–alkol”, “sumum-u madeniye-metalik zehirler” ve “tesemmum-zehirlenme” sayilabilir. Bu arastirmada, toksikolojinin; toksik etki mekanizmalari, maruz kalan bireylerin yanit ve duyarliliklarinin detayli degerlendirilmesine odakli bir gelisim kaydettigi de gozlenmistir