Çöpler (Erzincan, İç-Doğu Anadolu) Porfiri-Epitermal Altın Yatağında Arjilik Alterasyona İlişkin Mineralojik Kanıtlar

Copler porfiri-epitermal altin yatagi, Tetis Alpin-Himalaya orojenik kusaginda acilmali tektonizma sonucu  gelisen orta Eosen yasli plutonik sokulumlarla iliskili bir altin yatagidir. Plutonik kayaclar (granodiyorit porfir, diyorit porfir) Gec Paleozoyik-Mesozoyik yasli metapelit ve metakarbonat kayaclar icerisine sokulum yaparak porfiri-epitermal bir Cu-Au yatagi olusturmus ve hidrotermal alterasyon zonlarinin (potasik, fillik, propilitik, arjilik) gelisimine neden olmustur. Bu calismada, onceki arastirmacilarca yerel ve sinirli alanda gelistigi belirtilen superjen alterasyonun aksine, genis yayilim sunan arjilik alterasyon zonlarinin mineralojik-petrografik ozelliklerinin ortaya  konulmasi amaclanmistir. Bu kapsamda, optik ve taramali elektron mikroskop (SEM ve SEM-EDS), X-isinlari kirinimi (XRD), O-H izotop jeokimyasi ve K/Ar yas tayini incelemeleri gerceklestirilmistir. Asiri killesmis granodiyorit porfirlerde bile, ilksel porfiritik doku izlenebilmekte, ince-kristalli kil ve kuvarslar homojen ve yer yer mikrolaminasyonlar seklinde gozlenmektedir. Simektit ve karisik-tabakali illit-simektit (I-S) mineralleri yapraksituysu,  illit ve kaolinitler levhamsi bicimler sergilemektedir. Kuvars ve jarositler ozsekilli kristaller, kristobalitler  kurtcuk gorunumlu, bu calismada ilk kez belirlenen krandallitler ise ince-taneli granuler topluluklar seklinde gozlenmektedir. Arjilik zona ait ornekler fillik zona yakin ic kesimlerde (ileri arjilik zon) kuvars + I-S, kuvars + krandallit + jarosit ve kristobalit, dis kesimlerde (arjilik zon) ise kuvars + simektit + kaolinit birliktelikleri sergilemektedir. Simektitler dioktahedral  bilesime sahiptir (d 060 <1.500 A, oktahedral Al=1.47-1.66). I-S mineralleri yuksek illit bilesenli (I 85 -S 15 ) ve R3 tipi ara tabakalanmaya sahip olup, oktahedral Al ve yapraklar arasi K icerikleri sirasiyla 1.66-1.71 ve 0.58-0.75 arasinda degismektedir. I-S’lerin O-H izotop bilesimi, dusuk sicaklik kosullarinda ve magmatik suyun baskin oldugu bir olusumu isaret etmektedir. Jarosit iceren ornegin K/Ar yas verisi (43.6 ± 1.0 My), arjilik alterasyonun plutonik sokulum sirasinda veya hemen sonrasinda (<1 My) basladigina isaret etmektedir. Elde edilen bulgular, Copler porfiriepitermal altin yataginda genis yayilim sunan, dusuk sicaklik (<200 oC) ve asidik kosullarda gelismis, aluminyum fosfat ve demir sulfat minerallerinin de gelistigi bir arjilik alterasyonun varligini ortaya koymaktadir.