بررسی سبک استدلالورزی پروین اعتصامی در مناظرههای وی برمبنای نظریه تولمین

مناظره، گفتگویی است دو طرفه که در آن یکی از طرفین، حامی اقدام، عملکرد، روال، فرضیه و یا نظریه‌ای خاص است و طرف دیگر مخالف آن، تلاش می‌کند با ارایه‌ی استدلال بر دیگری فایق آید. پروین اعتصامی یکی از سرایندگان بزرگ مناظره است. شاعر ازطریق مناظره‌ و در قالب تشخیص و تمثیل، دعاوی و توصیه‌های اخلاقی ‌ـ اجتماعی‌اش را بیان کرده‌است. پژوهش حاضر، با هدف شناخت سبک استدلال‌ورزی پروین در مناظره‌های وی و با کاربست نظریه‌ی تولمین و براساس روش‌تحقیق پیشنهادی مزینانی و نصیری صورت گرفته‌است. نمونه‌ی مناظرات از سه جنبه‌ی الف) شناسایی برهان‌ها، ب) شناسایی دعاوی و زمینه آنها و ج) شاخص‌های قطعیت تحلیل شده که شرح کامل 4 قطعه در این مجال آمده است. در راستای شناسایی برهان‌ها، 32 برهان (موضع عقلی) در نمونه‌ی اشعار پروین شناسایی شده که از این تعداد، مواضع الف) تاریخ و تجربه، ب) لزوم احتیاط و پیش‌گیری از خطر و تهدید، ج) کنترل امیال نفسانی، د) استطاعت و ه) تعریف در 6 مناظره (از12قطعه) استفاده‌گردیده که در نمونه‌ها‌ی تحت بررسی، در رأس همة مواضع هستند. ازطرفی، برهان‌های به کاررفته زیربنای دعاوی و توصیه‌ هایی در زمینه‌هایی همچون: وقت‌شناسی، جهان شناسی، تفرج، زیبایی‌شناسی، حق‌شناسی، سعادت، احتیاط در برابر خطرات، مبارزه با فساد حکومتی و اداری، نفی ظاهربینی خودپسندی، خرافه‌ستیزی، ظلم‌ ستیزی، آسیب‌ شناسی فقر، عقل‌گرایی، کمال‌گرایی، واقع گرایی، رسم خویشاوندی و آداب همنشینی قرارگرفته‌اند. یافته‌ی دیگر این تحقیق، بسامد بالای شاخص‌های تقویت کننده‌ی اطمینان و قطعیت نظیر «باید»، «نباید»، «هیچ» و «هرگز» در سبک استدلالی شاعر است.