JOHN STUART MILL'İN ERDEM TEORİSİ ve ARAÇSALLAŞTIRILMIŞ DEĞERLER

Ahlak alaninda son iki yuz yilin onde gelen teorilerinden biri olan faydaciligin en onemli iki figuru Jeremy Bentham ve John Stuart Mill’dir. Bu iki dusunur, faydaci teori ile ilgili olarak, bircok konuda hem fikir olmalarina ragmen, bazi hususlarda fikir ayriliklari yasarlar. Bu hususlardan en onemlisi, teorinin en temel kavrami olan haz konusundadir. Mill, Bentham’in aksine hazlar arasinda niceligin yaninda niteliksel bir ayrima da gider ve hazlari yuksek ve alcak hazlar olmak uzere ikiye ayirir. Bu ayrim, Mill’in erdem teorisine genel seklini verir. Onun erdem teorisine gore, insanlar sadece mutlulugu arzularlar ve bunun disinda erdemler de dâhil olmak uzere arzulanan her sey, temelde mutluluga arac olmalari bakimindan arzulanir. Fakat diger taraftan Mill, erdemlerin sirf kendilerinde arzulanmasi gereken amaclar oldugunu da iddia eder. Mill’in bu yaklasimi erdemlerin ayni anda hem arac hem de amac olmalari gibi paradoksal bir duruma neden olur. Bu paradoksal durum, yorumcular tarafindan cesitli acilardan elestirilir. Bu elestirilerin temelini, amac ile arac arasindaki ayrimin ortadan kalktigi, erdemlerin Mill tarafindan hem amac hem de arac olarak kabul edildigi iddiasi olusturur. Bu makale, erdemler her nasil anlasilirsa anlasilsin Mill’in sisteminde sadece aracsal bir degere sahip oldugu iddiasini gerekcelendirir.