DENİZLİ’DE ÖĞRETMENLERİN KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİ VE OTİZMLİ ÖĞRENCİLER HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ

Giris ve Amac: Otistik Bozukluk; uc yastan once baslayan ve sosyal etkilesimde yetersizlikler, iletisim becerilerinde yetersizlikler ve sinirli/yinelenen ilgi ve davranislarla kendini gosteren yaygin gelisimsel bozukluk olarak tanimlanmaktadir. US Centers for Disease Control and Prevention (CDC) 2010 verilerine gore; otistik spektrum bozukluklari her 68 cocuktan birini etkilemektedir. Engelli cocuklarin toplumla butunlesmeleri ve bagimsiz yasam becerilerini kazanmalari amaci ile uygulanan kaynastirma egitimi, ozel egitim gerektiren ve normal gelisim gosteren cocuklarin bir arada egitim almasi esasina dayanir. Otizm spektrum bozukluguna sahip cocuklar, seviyelerine gore kaynastirma egitimi hedef ogrencisidir. Turkiye’de 1999 yilindan itibaren ‘Otistik Cocuklar Egitim Programi’ uygulanmaktadir. Turkiye’de 2009 yilinda otizm tanisi almis cocuk sayisi 10.811 iken, ayni yil resmi okullarda egitim goren otizmli cocuk sayisi 2403, kaynastirma egitimi alan otistik ogrenci sayisi 306’dir. Bu calismada; Denizli Ili Merkezefendi ilcesinde gorev yapan ilkogretim 4. sinif ogretmenlerinin kaynastirma egitimi ve Otizm hakkinda bilgi duzeyleri, tutumlarinin ogrenilmesi ve otizm hakkinda farkindalik olusturulmasi hedeflenmistir. Gerec ve Yontem: Kesitsel tipte planlanan calismanin evreni, Denizli ili Merkezefendi ilcesinde ilkogretimde gorevli 4.sinif ogretmenleridir. 2014-2015 egitim-ogretim yilinda 1.siniflari okutacaklari icin 4. sinif ogretmenlerinde farkindalik olusturmak amaclanmistir. Sosyo-demografik ozellikleri, engelli ogrencilerle olan tecrubeleri, kaynastirma egitimi/otizm hakkinda bilgi duzeylerini sorgulayan 29 soruluk anket formu hazirlandi. Olusturulan anket formu; Il Milli Egitim Mudurlugu araciligiyla, internet ortaminda, 5.5.2014/30.5.2014 tarihleri arasinda doldurup yollamalari istemiyle, okullara gonderildi. Toplanan veriler SPSS istatistik Paket programinda (Ver.10,0) analiz edildi. Verilerin frekans ve yuzde dagilimlari alindi. Kesikli degiskenlerde ki-kare testi yapildi. Bulgular: Denizli ili Merkezefendi ilcesinde 41 tane ilkogretim okulundaki 172 ogretmene anket formu yollandi. Ogretmenlerden 102’si (%59.3) anketi doldurarak geri dondu. Katilimcilarin %56’si kadin, %44’u erkekti. Calismaya katilan ogretmenlerin %63.4’u 45 yas uzerinde, %27.7’si 35-44 yas, %8.9’u 20-34 yas araliginda idi. Ogretmenlerin meslekte calisma sureleri incelendiginde; %87.3’u 15 yildan fazla, %2’si 5 yildan az sureyle ogretmenlik yapmaktaydi. Ogretmenlerin %42.4’u ozel gereksinimli ogrencilere yonelik egitim aldigini belirtti. Calismaya katilanlarin %16.7’sinin aile/yakin cevresinde engelli birey vardi. Katilimcilarin %57.4’u engelli bireylerle calismisti. Kaynastirma egitimi hakkinda gorusleri soruldugunda; % 37.1’i kaynastirma egitiminin engelli ve engelsiz ogrencilere faydasiz, %36.1’i engelli ve engelsiz ogrenciler icin faydali, %22.7’si ise engelli ogrenciler icin faydali, engelsiz ogrenciler icin zararli olduguna inaniyordu. Katilimcilardan %89.1’i otistik cocuklarin gelisimleri ve egitimleri hakkinda egitim almamisti. Otistik cocuklarin ihtiyaclarini karsilamada ogretmenlerin %74.5’i kendini yetersiz bulurken; %25.5’i kismen yeterli buluyordu. Kendini bu konuda yeterli hisseden ogretmen yoktu. ‘Kendi sinifinizda otizm olan kaynastirma ogrencisi ister misiniz?’ sorusuna sadece 1 (%1) ogretmen istedigini belirtti. Ogretmenlerin %46’si istemedigini, %36’si ‘gerekli ozel egitim destegi yapilirsa istedigini’, %17’si kararsiz oldugunu bildirdi. Gecmiste “ozel gereksinimli ogrencilere yonelik egitim” almis ogretmenlerin egitim almamis ogretmenlere gore 3 kat daha fazla (O.R=2.9) ozel egitim destegi yapilirsa otizmli ogrencileri siniflarinda istedikleri goruldu (p= 0.01). Daha once engelli ogrencilerle calisan ogretmenler (%57.4), calismayan ogretmenlere gore istatistiksel anlamli olarak, gerekli egitim destegi yapilirsa otizmli ogrencileri siniflarinda istedikleri bulundu (p=0.005). Calismaya katilan ogretmenlerden “kaynastirma egitimini” degerlendirmeleri istendi. En yuksek 10, en dusuk 1 olabilecek degerlendirme puani ortalama 3.1±1.7 (min 1, maks.7) idi. Sonuc ve Oneriler: Yeni ogretim yilinda 1.siniflari okutacak ogretmenlerin ucte ikisinin kaynastirma egitimine inanmadigi, ogretmenlerin yaklasik % 90 oraninda otizm hakkinda egitim almadigi, ogretmenlerin dortte ucunun bu konuda kendini yetersiz buldugu, cogunlugunun otistik ogrenciyi sinifinda istemedigi goruldu. Ozel gereksinimli ogrencilere yonelik egitim alan ogretmenlerin, istatistiksel anlamli olarak 3 kat fazla otistik ogrenciyi okutmak istedigi tespit edildi. Otizmli cocuklarin toplumun bir parcasi olarak hak ettikleri egitim ve yasam standardina ulasabilmeleri icin, kaynastirma egitimi programlarinin guclendirilmesi gerekmektedir. Gecmiste egitim almis ogretmenlerde olumlu degisimler saptandigindan, ogretmenlerimizin otizm ve engelli ogrencilere yonelik bilgi ve farkindaliklarinin egitimlerle arttirilmasi onerildi. Anahtar Kelimeler: Otizm, kaynastirma egitimi, sinif ogretmeni