بررسی گردوخاک در گستره ایران توسط مدل باز تحلیل MERRA-2 NASA/(دوره آماری 2017-2007)

مناطق مختلف ایران تحت تاثیرگردوخاک‌های داخلی و یا فرامرزی هستند. با استفاده از داده‌های ماهواره می‌توان توزیع زمانی و ‏مکانی و منشأ شکل‌گیری گردوخاک را بررسی نمود. هدف از مطالعه حاضر تحلیل غلظت گردوخاک سطحی، گردوخاک درستون ‏هوا و عمق نوری هواویزها با استفاده از مدل ‏MERRA-2‎‏ و ماهواره آکوا در مناطق گردوخاک خیز ایران بود. داده در دوره 2007 ‏تا 2017 تهیه و شکل‌ها توسط نرم‌افزار ‏Grads‏ و ‏OriginPro‏ ترسیم شد.‏یافته‌های تحقیق سه کانون گردوخاک فرامرزی در غرب، شرق و شمال شرق ایران و دو کانون داخلی در دشت کویر و جنوب ‏شرق ایران را نشان داد. کانون‌های فرامرزی جنوب شرق عراق و کویت بیشترین غلظت گردوخاک سطحی را دارد. در آبادان ‏بیشترین غلظت گردوخاک سطحی با 552 (‏μg⁄m^3 ‎‏) در فصل تابستان، گردوخاک در ستون هوا 709 (‏mg⁄m^2 ‎‏) در ‏فصل بهار و عمق نوری هواویزها ‏MERRA-2‎‏ با 58/0 در فصل بهار به دست آمد. ضریب همبستگی بین گردوخاک سطحی و ‏گردوخاک ستون هوا در کانون های داخلی شامل طبس، کهنوج، خور بیابانک و نیک شهر با 94/0 و 93/0، 89/0، 89/0 به ‏دست آمد که می‌تواند نشان‌دهنده اثر شرایط محلی در توسعه گردوخاک باشد.‏تغییر زمانی گردوخاک ستون هوا در سه ایستگاه بوشهر، آبادان و اهواز بیشترین روند کاهشی را با ضریب 035/0- و 034/0- ‏نشان می‌دهد که نشان دهنده کاهش اثر کانون ها فرامرزی گردوخاک است.‏در توزیع زمانی، سال‌های 2008، 2012 با شدیدترین و فراگیرترین گردوخاک‌ها در گستره ایران تعیین شد. در توزیع ماهانه ‏گردوخاک بیشینه آن درماه‌های آوریل و جولای 2008، مه 2012 و جولای 2016 در اهواز به دست آمد.‏