Norsk literacy på lokalt nivå i tidleg eldre nytid: To diagnostiske tekstanalysar i språkhistorisk lys

Samandrag Kva veit vi om fenomenet som pa engelsk har vore kalla ‘levels of literacy’, ved inngangen til eldre nytid i norsk historie? Med ‘levels of literacy’ meiner vi da literasitet bade pa individuelt og pa lokalt administrativt niva. Ettersom kjeldetilfanget fra denne perioden er lite, tar dette arbeidet ved hjelp eit par stikkprover sikte pa a gi diagnostiske testar av korleis stoda var. Kan vi, blir det spurt, med ein slik metode finna ut noko om korleis det var med ‘levels of literacy’ i eit tidsrom som 1560-70 ara, eller snarare: Korleis kunne nivaet av literasitet vera i ein uklar og ustabil periode av norsk sprakhistorie? Desse sporsmala har a gjera bade med det som gjeld omfang av tekstproduksjon pa lokalt plan i Noreg, sprakforma som vart nytta og det som her er kalla ‘tekstformingskompetanse’. To diplom, eitt utferda 15. mai 1564 pa Bygland i Saetesdalen (DN XXI:1115), det andre 25. april 1568 i Borgund naer dagens Alesund (DN XI: 729) er tilfeldig valde tekstar for analyse. Granskinga er gjort med tanke pa a gi utfyllande svar pa sporsmal stilte av artikkelforfattaren i boka Literacy i norsk seinmellomalder (Oslo: Novus. 2005). Ein samanfatta versjon av denne finst og pa engelsk (jf. Hagland 2012).