اخلاق در پژوهشهای کیفی: تحلیل مفهوم به روش تحولی راجرز

مقدمه: اخیرا گرایش محققین علوم بهداشتی به انجام تحقیقات کیفی افزایش یافته است. ماهیت مسائل اخلاقی در تحقیقات کیفی بسیار ظریف بوده و با سایر تحقیقات متفاوت می‌باشد. مطالعه حاضر با هدف روشن‌ساختن مفهوم اخلاق در پژوهش‌های کیفی، و شناخت بیشتر ویژگی‌ها و پیشایندها و پسایندهای آن انجام شده است. روش: این مطالعه با رویکرد تحلیل مفهوم تحولی راجرز انجام گرفته و متون منتشرشده مرتبط، بدون در نظرگرفتن محدوده زمانی مورد بررسی دقیق قرار گرفت. پس از انتخاب منابع داده‌ها، جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها انجام شد و اطلاعات مربوط به ویژگی‌ها، پیشایندها و پسایندهای مفهوم و همچنین واژه‌های جایگزین و مرتبط خلاصه و کدبندی گردید. یافته‌ها : پس از انجام تحلیل مفهوم، ویژگی‌های اخلاق در پژوهش‌های کیفی در دو دسته ویژگی‌های مشترک با سایر انواع پژوهش‌ها و ویژگی‌های اختصاصی پژوهش‌های کیفی طبقه‌بندی شدند. پیشایندها به صورت آگاهی و مهارت محقق، کدهای اخلاقی، گایدلاین‌های کمیته اخلاق، دقت مطالعه و رضایت آگاهانه شناسایی شدند. پسایندهای اخلاق در پژوهش‌های کیفی شامل افزایش استحکام تحقیق، درستی فرآیند تحقیق، حذف و کاهش تنگناهای اخلاقی در حین انجام تحقیقات، کاهش بارکاری کمیته‌های اخلاق، کنترل هزینه‌ها، و افزایش دقت و اعتبار تحقیقات کیفی بودند. نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های این مطالعه، می‌توان تعریفی نظری برای مفهوم اخلاق در پژوهش‌های کیفی ارائه نمود. نتایج این مطالعه می‌تواند با واضح‌سازی مفهوم اخلاق در پژوهش‌های کیفی و با توجه به این‌که مفاهیم، بلوک‌های سازنده تئوری‌ها هستند، در توسعه مدل و تئوری در این زمینه به محققین کمک نماید.