KÜTAHYA İL MERKEZİNDE SU KAYNAKLI GASTROENTERİT SALGINI, EKİM 2014

Giris ve Amac: Akut gastroenteritler onemli bir halk sagligi sorunudur ve Akut Barsak Enfeksiyonlari (ABE) Surveyansi verileriyle Erken Uyari Sistemi kapsaminda izlenmektedir. Bu izlem sirasinda 14.10.2014 tarihinde Kutahya Il Merkezinde Hastanelere yapilan ABE basvurularinin arttigi saptanmistir. Gastroenterit iliskili ICD-10 kodu verileri (A09, K52, R11, R10) esas alindiginda 09-14 Ekim 2014 tarihleri arasinda 1825 vaka tespit edilmistir. Bu vaka sayisi onceki yilin ayni donemindeki vaka sayisinin yaklasik 3 katidir. Vakalarin %72’sinin (n=1312) Kutahya Il Merkezinde ikamet etmesi nedeniyle bu bolgede salginin nedenini saptamak, bulas yolunu belirlemek, koruma-kontrol onlemlerini uygulamak ve ileride olusabilecek salginlari onlemek amaciyla calisma yapilmistir. Gerec ve Yontem: Tanimlayici bilgilere gore, 1-14 Ekim 2014 tarihleri arasinda 19 noktada sebeke suyu ariza calismalari yapildigi, bu nedenle su kesintilerinin yasandigi, salgin oncesi son 1 ay icerisindeki rutin bakiye klor olcumlerinde 0,3 ppm altinda 11 ayri olcum sonucu oldugu belirlenmistir. Mahalle cesmeleri klorlanmamaktadir. Salgindan onceki ay uzun yillar aylik yagis ortalamasinin 6 kati yagis gerceklesmistir. Rutin gida kontrol numunelerinde olagan disi bir durum ve ABE vakalarinda ortak gida tuketimi yoktur. Bu bilgilerle salginin su kaynakli oldugu dusunulmus ve vaka-kontrol calismasi yapilmistir. Calisma icin Il Merkezindeki tum mahalleler secilmistir. Olasi Vaka Tanimi “Kutahya Il Merkezi’nde 09-14 Ekim 2014 tarihleri arasinda ishal, karin agrisi, bulanti, kusma ve ates belirtilerinden en az 3’u ile birlikte herhangi bir 2. basamak saglik kurulusuna basvuranlar” olarak belirlenmistir. Orneklem buyuklugu, %95 guven araligi (GA), %80 guc ile 300 olasi vaka olarak hesaplanmistir. Basit rastgele yontemle secilen 600 supheli vaka icerisinde ulasilan 323 (%54) supheli vakanin (cevap hizi: %100) 251’inin olasi vaka tanimina uymasiyla calisma 251 vaka, 251 kontrol ile yurutulmustur. Yas grubuna eslestirilmis kontroller vakalarin karsisindaki evde yasayan, 1-14 Ekim 2014 tarihleri arasinda gastrointestinal sikâyeti olmayan kisilerden secilmistir.  Sozel izinle yuz yuze uygulanan anket formu sosyodemografik ve klinik ozelliklerle birlikte olasi maruziyetlere yonelik 18 sorudan olusmaktadir.  Analizlerde yuzde dagilimlari ve %95 guven araliginda eslestirilmis tahmini rolatif risk (TRR Mantel Haenszel ), kosullu lojistik regresyon analizinde duzenlenmis tahmini rolatif risk (TRR adj ) kullanilmistir. Istatistiksel anlamlilik siniri %5 kabul edilmistir. Ulusal Mikrobiyoloji Referans Laboratuvari’na gonderilen gaita orneklerinin mikrobiyolojik incelemelerinde Kultur ve Real-time Multiplex PCR Yontemleri kullanilmistir. Mahalle cesmelerinden ve sebeke suyundan alinan ornekler Membran Filtrasyon ve Ultrafiltrasyon Yontemleri ile incelenmistir. Bulgular: Kaba atak hizi ‰5,2 (1312/249.558) olarak belirlenmistir. Atak hizi, 20 yas altinda daha yuksektir. Vakalarin %41’i, kontrollerin %37’si erkektir. En sik gorulen semptomlar bulanti (%92), ishal (%91), kusma (%87), karin agrisi (%81) ve atestir (%62). Vakalarda musluk suyu icme %55, kontrollerde %49 (TRR MH : 1,5, %95GA: 1,1-2,1); mahalle cesmesi suyu tuketme vakalarda %12, kontrollerde %8 (TRR MH : 1,7, %95GA: 1,0-3,1); incik suyu cesmesi suyu tuketme vakalarda %10, kontrollerde %12’dir (TRR MH : 0,9, %95GA: 0,50-1,47). Diger faktorler kontrol edildiginde musluk suyu tuketme TRR adj =1,85 (%95GA: 1,23-2,77); mahalle cesmesi suyu tuketme TRR adj = 2,29’dur (%95GA: 1,23-4,27). Alinan 18 gaita orneginin 7’sinde Entamoeba histolytica, 5’inde Shigella ve 3’unde Norovirus bulunmustur. Su numunelerinde etken bulunamamistir. Sonuc ve Oneriler: Bu salginin, musluk ve mahalle cesmesi suyu kaynakli oldugu bulunmustur. Suyun duzenli klorlanmamasi ve ariza calismalari kontaminasyon riskini artirmaktadir. Şebeke ve mahalle cesmesi suyunun hangi noktalarda kontamine oldugu ilde birbirleriyle su karisimi olan cok sayida su deposu ve kaynagi olmasi, sebeke suyu hatlarinin karisik yapida olmasi ve kaynagi belirsiz mahalle cesmelerinin olmasi nedenleriyle belirlenememistir. Şiddetli yagisin kontaminasyon riskini artirip arttirmadigini belirlemek icin yeni calismalar yapilmalidir. Salgin doneminde saglikli su tuketimi ve genel hijyen kurallari konularinda hekimlerce, afis, brosur ve sesli ilanlarla halk bilgilendirilmis, sebeke suyu yuksek duzeyde klorlanmis, saglik kuruluslarinda enfeksiyon kontrol onlemleri arttirilmistir. Mahalle cesmesi ve sebeke sularinin rutin sanitasyonu aksatilmamali, sebeke suyu ariza calismalarinin devam etmesi halinde suyun tekrar tuketime verilmeden onceki sanitasyonuna ozellikle dikkat edilmelidir. Bu oneriler gerekli onlemlerin alinmasi amaciyla Il Valiligine bildirilmistir. Anahtar Sozcukler: Entamoeba histolytica, Shigella, Norovirus , Su Kaynakli Salgin, Vaka-Kontrol Calismasi