GÜLHANE ASKERİ TIP AKADEMİSİNDE ÖĞRENİM GÖREN ÖĞRENCİLERİN SİGARA İÇME SIKLIĞI VE SİGARA İÇME KONUSUNDAKİ GÖRÜŞLERİ

Giris ve Amac: Dunyada en sik gorulen baslica sekiz olum altisi icin risk faktoru olan sigara kullanimi yol actigi hastaliklar nedeniyle her yil 6 milyon kisinin olumune ve yarim milyar dolar ekonomik kayba neden olmaktadir. Bu sebeplerle sigara tum dunyada en onemli ve onlenebilir “halk sagligi” sorunlarindan bir tanesidir. Bu calismada Gulhane Askeri Tip Akademisi (GATA) ogrencilerinde mevcut sigara icme sikliginin belirlenmesi, sigara icmeye baslama nedenleri ve sigara icme konusundaki goruslerinin saptanmasi amaclanmistir. Gerec ve Yontem: Arastirmanin evrenini 2012-2013 egitim yilinda GATA bunyesinde yer alan Tip Fakultesi, Hemsirelik Yuksek Okulu ve Saglik Meslek Yuksek Okulu ogrencileri olusturmaktadir. GATA’da arastirma tarihinde 1.345 ogrenci ogrenim gormektedir. Arastirma kesitsel tipte planlanmis olup evrenin tamamina ulasilmasi hedeflenmis, herhangi bir ornekleme yontemi kullanilmamistir. Calisma sirasinda 1.215 (%90,3) ogrenciye ulasilmistir. Calisilan gruplarin ozellikleri ve arastirmanin amaci dikkate alinarak ogrenciler icin literatur taranarak yeni bir soru formu hazirlanmistir. Calisma icin etik kurul onayi alinmistir. Bagimlilik duzeylerinin belirlenmesinde alti sorudan olusan Fagerstrom Nikotin Bagimlilik Testi kullanilmistir. Istatistiksel analizler SPSS ver 22.0 for windows paket programi kullanilarak yapilmistir. Tanimlayici istatistikler sayi (%) ve ortanca (min-max deger) olarak gosterilmistir. Kesikli verilerin karsilastirilmasinda ki-kare testi kullanilmis olup, p degeri 0,05’in altindaki degerler istatistiksel olarak anlamli olarak kabul edilmistir. Bulgular: Arastirmaya GATA’da ogrenim goren toplam 1.215 ogrenci katilmistir. Ogrencilerin yaslari 18 ile 26 arasinda olup, ortanca yas 21’dir. Katilimcilarin 835’i (%68,7) erkek, 380’i (%31,3) kadindir . Arastirma tarihinde 193 (%15,9) ogrenci sigara kullanmaktadir. Erkeklerde sigara kullanan 165 (%19,8), kadinlarda ise 28 (%7,4) ogrenci bulunmaktadir ve aralarinda istatistiksel olarak anlamli fark vardir (p<0,001).  Sigara kullanan 185 (%96,4), sigara kullanmayan 7 (%1,2) ogrenci sigara harici diger tutun urunlerini kullanmis ve aralarinda istatistiksel olarak anlamli fark vardir (p<0,001). Sigara kullanicisi ogrencilerin FNBT siniflamasina gore dagilimi; 79’u (%43,6) cok az duzeyde, 43’u (%23,8) az duzeyde, 19’u (%10,5) orta duzeyde, 28’i (%15,5) yuksek duzeyde ve 12’si (%6,6) ise cok yuksek duzeyde nikotin bagimlisi olarak ortaya cikmistir. Cinsiyete gore karsilastirildiginda erkeklerde 57 () (%36,3), kadinlarda 6 (%25,0) ogrenci 6 ve uzeri puan almis ve aralarinda istatistiksel olarak anlamli fark bulunmamistir (p=0,561). Ogrencilerin sigaraya baslama yasi ortancasi 16 olup 6 ile 22 yas arasinda degismektedir. En sik sigaraya baslama nedenleri asiri stres 44 (%23,4) ve merak 34 (%19,1) tir. Gunluk 20’dan fazla sigara icen 18 (%9,4) ogrenci bulunmaktadir. Sigara kullanan ogrencilerin 125’inin (%64,8) ve sigara kullanmayan ogrencilerin 510’unun (%49,9) ailelerinde en az bir fertleri sigara kullanmakta olup aralarinda istatistiksel olarak anlamli fark vardir (p<0,001). Sigara kullanan ogrencilerin 172’sinin (%89,1), sigara kullanmayan ogrencilerin ise 380’inin (%37,2) en az bir arkadasi sigara kullanmaktadir ve aralarinda istatistiksel olarak anlamli fark vardir (p<0,001). Sigara kullanan ogrencilerin 60’i (%31,1) 5 yil sonra sigara kullanacagini dusunmekte ve 71’i (%37,3) ise bu konuda emin degildir. Sigara kullanan 64 (%33,2) ogrenci sigarayi birakmanin kolay oldugunu dusunmekte ve 121 (%62,7) ogrenci ise daha once sigara birakmayi denemistir. Sonuc ve Oneriler: Arastirma tarihinde GATA’da ogrenim goren ogrencilerde sigara icme sikligi %15,9 olup literaturlerde 12,0-19,7 arasinda degismektedir. Ogrencilerin sigaraya baslama yasi ortancasi 16 olup oldukca kucuk yaslarda sigara kullanimina baslamaktadirlar. Sigara kullanan ogrencilerin aile ve arkadaslarinda yuksek oranda sigara kullanimi gorulmektedir. Literaturde ebeveynler ve arkadaslarin sigara icmesinin gunluk duzenli sigara icme aliskanliklarinin gelismesinde onemli bir belirleyici oldugu vurgulanmaktadir. FNBT siniflamasinda sigara kullanan ogrencilerin yaklasik ucte biri orta ve yuksek bagimlilik seviyesinde tespit edilmis ve bu ogrenciler 5 yil sonrasinda sigara kullanacaklarini dusunmektedirler. Egitim kurumu ve disi sigara kullanimini zararlari hakkinda faaliyetlere katilimin kisitliligi dikkat cekmektedir. Sigara kullanimi tum dunyada oldugu gibi ulkemizde de halen yuksek sikliga sahip bir aliskanlik olarak varligini surdurmektedir. Saglik alanindaki ogrenciler arasinda yuksek boyutta sigara icilmesi, her zaman bilginin davranisa yansimadiginin iyi bir gostergesidir ve davranis degisikligi icin farkli egitim stratejilerinin izlenmesi gerekliligini ortaya koymaktadir. Sigara icme aliskanligi, yapilan calismalarda ogrenciler arasinda da yuksek boyutlardadir. Saglik tum alanindaki ogrencilerin sigaranin zararli etkilerinden kurtulmalari icin profesyonel yardim programlari gelistirmeli ve sigarayi birakmak isteyen kisilerin bu programlardan yararlanmalari saglanmalidir. Anahtar Sozcuk: Sigara kullanimi sikligi, Bagimlilik, Askeri tip ogrencisi