Mısır Islahında İndirgeyici Hatların Kullanımı ve Dihaploidizasyon

Misir ( Zea mays L.), insan ve hayvan beslenmesi yani sira endustride de genis kullanim alani bulan onemli ve stratejik bir bitkidir. Degisen iklim kosullari, piyasadan talep edilen kaliteli urun ve yuksek verim, hastalik ve zararlilarin direnc kazanmasi hususlari surekli olarak yeni melez cesitlere olan talebi artirmaktadir. Misir bitkisinde yuksek verimli ve kaliteli melezlerin gelistirilmesi icin devamli olarak ustun vasifli ebeveyn hatlarin olusturulmasi gerekmektedir. Klasik islah metotlariyla saf hatta ulasmak en az 6-7 generasyon surmekte bu sure sonrasinda istenilen ozellikteki saf hatlar bazen elde edilememekte ve boyle durumlarda uzun suren islah programlari basarili olamamaktadir. Bu nedenle islah calismalarinda sureyi kisaltmak ve islah programlarinin etkinligini arttirmak icin yeni teknolojilere basvurulmaktadir. In vivo katlanmis haploid teknigi de bu teknolojilerden biridir. Misirda haploid bitki elde etmenin temelinde indirgeyici genotip bulunur. Indirgeyici genotipler melezlemeye girerek bir generasyonda homozigot bireyler elde etme imkani taniyan ozel genotiplerdir. Bu genotipler islah programinin amacina uygun olarak belirlenen heterozigot yapidaki bitkilerle melezlenir ve bu melezleme sonucu elde edilen tohumlarda yapilan renk seleksiyonu ile n kromozoma sahip haploid tohumlar elde edilebilmektedir. Elde edilen haploid tohumlarda kromozom katlamasi yapilarak 2n kromozomlu katlanmis haploid bitkiler elde edilir. Bu teknoloji sayesinde %100 homozigot hatlar 2-3 generasyonda elde edilebilmekte, islah calismalarinin suresi kisalmakta, hizli ve guvenilir bir sekilde islah programlarinin etkinligi artmaktadir. Bu derlemede; misir bitkisinin ve misir islahinin tarihcesi, in vivo katlanmis haploid tekniginin misir islah calismalarinda kullanilmasi ve misir islah programlarina saglayacagi faydalar ele alinmistir.