Yağ asidi kompozisyon değişikliklerinin kalp damar hastalıkları açısından önemi

Bu derlemede ilk olarak; yag asitlerinin yapisi, adlandirmasi, siniflandirmasi ve fizyolojik etkileri gibi bilgiler verilmis, sonrasinda yag asitleri ile kalp-damar hastaliklari arasindaki iliskiyi arastiran calismalar irdelenmistir. Yag asitleri, yaglarin ve hucre zarinin yapisina katilan, vucut icin enerji kaynagi gorevi ustlenmelerinin yani sira bircok metabolik yolakta yer alan, onemli fizyolojik islevlere sahip biyolojik bilesiklerdir. Bu bilesikler diyetle alinabildigi gibi bir kismi da vucutta oncul maddelerden sentezlenebilmektedir. Kultur, din, cografya, iklim gibi faktorlere gore besin tuketim seklinin degiskenlik gostermesi ve yag asidi metabolizmalarinda gorev alan enzimlerin aktiviteleri yag asidi kompozisyonunu etkilemektedir. Yag asitlerinin biyolojik etkileri, yag asidi turune gore farklilik gosterir. Bu nedenle, yag asidi profilindeki degisiklikler, saglik-hastalik durumu icin degerli hale gelmekte ve yag asidi kompozisyonu ile hastaliklar arasinda iliski kurulmaktadir. Bu kompozisyonun belirlenmesinde yag dokusu, eritrosit hucre zari, plazma ve serum gibi biyolojik ornekler kullanilmaktadir. Yag asidi olcum islemleri genellikle gaz kromatografisi yontemiyle gerceklestirilir. Olculen degerler kullanilarak olusturulan indekslerle yag asidi metabolizmasinda gorev alan enzimlerin aktiviteleri hesaplanir. Mevcut veriler, yag asidi kompozisyonundaki degisikliklerin, ozellikle kalp damar hastaliklari olmak uzere bircok kronik hastalik patolojisi ile iliskili oldugunu ve biyobelirtec olarak kullanilma potansiyeli tasidigini isaret etmektedir. Ancak, bu iliski tam olarak aydinlatilamamistir. Bu nedenle, guncel teknolojik yontemlerden faydalanilarak ozellikle tum yag asidi profilinin arastirildigi yeni calismalar onemini korumaktadir.