ارزیابی آسیب پذیری خشکسالی مراتع در مناطق خشک و نیمه خشک (مطالعه موردی: حوزه آبخیز پیشکوه استان یزد)

خشکسالی می تواند تولید پایدار و ثابت اکوسیستم های طبیعی از جمله مراتع را کاهش دهد. امروزه در جهان، روش های متعددی را برای مقابله و کاهش خسارات بلایای طبیعی از جمله خشکسالی در پیش می گیرند، اما بهترین روش مدیریت خشکسالی، سیستم مدیریتی جامع نگر خشکسالی می باشد. هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی و ارائه نقشه منطقه ای آسیب پذیری خشکسالی مراتع در حوزه آبخیز پیشکوه استان یزد بوده است. در پژوهش حاضر دو روش پژوهشی و مطالعات میدانی توامان صورت گرفته است، به عبارت دیگر به منظور پایش ، دقت سنجی و کنترل خروجی روش پژوهشی( نقشه های آسیب پذیری خشکسالی مراتع ) مطالعات میدانی صورت گرفته است. در روش پژوهشی به منظور ارزیابی آسیب پذیری مراتع منطقه مطالعاتی به خشکسالی و ارائه نقشه منطقه ای آسیب پذیری خشکسالی مراتع در حوزه آبخیز پیشکوه از سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) و مدل تصمیم گیری چند معیاره (AHP) استفاده شد. در این راستا نخست، پارامترهای تاثیر گذار بر آسیب پذیری خشکسالی مراتع منطقه مطالعاتی که شامل پارامترهای شیب، جهت شیب، بارش، بافت خاک و تبخیر بودند شناسایی و به کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی به لایه های اطلاعاتی تبدیل شد و پس از وزن دهی لایه ها از لحاظ اهمیت در آسیب پذیری خشکسالی در چارچوب تصمیم گیری چند معیاره (MCDM)، تلفیق و نقشه نهایی آسیب پذیری خشکسالی منطقه مطالعاتی تهیه شد. همچنین به منظور کنترل، پایش ودقت سنجی نقشه نهایی، از مطالعات میدانی محدوده مطالعاتی نیز کمک گرفته شد. در پایان،نقشه تیپ غالب گیاهی مرتعی تهیه و با نقشه آسیب پذیری خشکسالی مراتع منطقه مطالعاتی همپوشانی صورت گرفت تا مقاومترین و آسیب پذیرترین تیپ گیاهی مرتعی شناسایی گردد. نتایج نشان داد، بیشترین وزن پارامترهای موثر در آسیب پذیری خشکسالی مراتع مربوط به پارامتر بارش که مقدار آن برابر با 54/0 و کمترین وزن مربوط به پارامتر شیب با مقدار 061/0 است. براساس نتایج بدست آمده، نواحی شرقی، جنوب شرقی و جنوبی حوزه آبخیز پیشکوه دارای بیشترین میزان آسیب پذیری خشکسالی مراتع و تیپ Ar.au-St.ba.Sc.or آسیب پذیرترین تیپ گیاهی منطقه مطالعاتی است. توصیه می شود منابع و راهکارهای مدیریتی بیشتری در مراتع آسیب پذیر، به منظور حفاظت از خاک و پوشش گیاهی آن اجرا گردد و برنامه ریزی مناسبی در بخش دام و چرای دام در مراتع، به منظور افزایش آمادگی در برابر خشکسالی و کاهش خسارت های ناشی از وقوع این پدیده صورت گیرد.