آیکونوگرافی نقوش حیوانی مهرهای مغان دوران ساسانی

تاکنون در بارۀ موبدان،سلسله مراتب، نقش و جایگاه آنها در دوران ساسانی پژوهشهای بسیاری صورت گرفته و از رهگذر این پژوهشها اطلاعات معتنابهیدر دست است. عمدۀ این آگاهیها از شواهد متنی اعم از کتیبه ها و کتابهای دینی و غیر دینی به دست آمده است. تنها شواهد باستانشناختی مربوط به این قشر مهم از جامعۀ این دوره مهرها، اثر مهرها و نیز نقش برجسته های کرتیر روحانی اوایل دوران ساسانی هستند. گذشته از اینها، که وجه فردیشان غالب است و کمک چندانی به درک ما از مسألۀ اصلی این مقاله یعنی نقش و جایگاه روحانیت دوران ساسانی نمی-کنند، مهرها و اثرمهرهای کشف شدۀ متعلق به دورۀ ساسانی منبعی دست اول برای مطالعۀ این قشر مهم و تأثیر گذار به شمار میروند. با این که بسیاری از این مهرها به ویژه مهرهای کشف شده در تخت سلیمان از سوی پژوهشگران به عنوان مهرهای مغان معرفی و پذیرفته شده اند اما تنها بخش اندکی از آنها بر اساس کتیبه به این قشر تعلق دارند. در این پژوهش با رویکرد آیکونوگرافی، نقوش حیوانی ترسیم شده بر مهرهایی که بر اساس کتیبه به مغان تعلق دارند مورد بررسی قرار گرفته اند. به این منظور پس از گردآوری نقوش مورد نظر از گزارشهای متعدد و ارایۀ توصیف مختصری به تحلیل آنها بر اساس متون زرتشتی پرداخته شد. این مقاله به این نتیجه کلی رسیده است که در مهرنگاری، نقوش انحصاری و ویژۀ مغان وجود ندارد و این قشر پیرو همان سلیقه و ذائقه و زیباییشناسی عمومی بوده اند.