Naprasna srčana smrt u stresu

Istorija ljudskog roda puna je primera iznenadne, nagle ili naprasne srcane smrti (NSS) u stresu, a savremeno doba tim primerima jos vise obiluje, jer je ljudski rod izložen raznovrsnim, psihickim, fizickim (akutnim ponavljajucim ili hronicnim, a, pre svega, psiho-socijalnim) stresovima koji prete da ugroze covecanstvo. NSS nastaje iznenada, neocekivano i veoma brzo, u periodu od dva do sest casova, kod dotada naizgled stabilnog kardiovaskularnog statusa pacijenta, poznate kardiovaskularne bolesti ili naizgled zdrave osobe, kojima posle kratkotrajnih, specificnih ili nespecificnih prodroma (ili bez njih), sledi inicijacija terminalnog događaja (u vremenu obicno kracem od jednog sata, u vidu promene KV statusa najcesce u vidu aritmije, hipotenzije, bola u grudima, dispneje, omaglica pred ocima), kardijak arest (najcesce usled ventrikulame fibrilacije, rede asistolije, najređe elektromehanicke disocijacije) i konacno nastupa bioloska smrt (ukoliko mere kardio-pulmonalno-cerebralne resustitucije (CPCR) ne budu blagovremene i uspesne. O odnosima između kardiovaskularne reaktivnosti i psihickog stresa koji može ne samo da dovede do komplikacija i time i do pogorsanja prognoze postojece KVB (najcesce ishemijske bolesti srca, arterijske hipertenzije, poremecaja srcanog ritma i sprovodljivosti, dilatativne kardiomiopatije, aortne stenoze aneurizme aorte, prolapsa mitralne valvule, miokarditisa) vec i do NSS preko složenih patolosko-fizioloskih mehanizama, izazivajuci elektricnu nestabilnost srca (pre svega maligne aritmije), miokardnu ishemiju, zidni stres miokarda (preko dejstva hipertenzije) sa popustanjem srca kao pumpe ili kombinacijom svih ili pojedinih navedenih uticaja. Svi navedeni "izrazi" prekomerne kardiovaskularne reaktivnosti u stresu kao "okidackom", mehanizmu, pored toga sto su medu sobom u uzrocno-posledicnoj vezi, jos su povezani i posredovani i sa prekomernom reaktivnoscu simpato -adreno-medularnog i pituitamo-adreno-medularnog sistema, koji, udružni u stresu, deluju kao "okidacki" mehanizam hemodinamskih, elektrofizioloskih i biokemijskih poremecaja, ciji je efekat na KVS istovremeno i kumulativan dovodeci do NSS u stresu. Zbog svega navedenog, u prevenciji NSS u stresu osim neophodnih promptnih mera CPCR, neophodno je poznavati i blagovremeno otkrivati osobe na riziku od stresa i kardiovaskularne re-aktivnosti, koja može dovesti do NSS.