اثر فرایند تغلیظ بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی و رئولوژیکی آب گریپ فروت (Citrus paradise)

سابقه و هدف: گریپ فروت، مشابه سبزیجات و مرکبات دیگر در فصول خاصی از سال رشد می‌کند. آب گریپ فروت دارای اثرات درمانی است. گریپ فروت دارای 80 تا 90 درصد آب است، اقتصادی ترین روش نگهداری، تبدیل آب گریپ فروت به فرم کنسانتره می باشد. در این مطالعه، اثر فرایند تغلیظ بر ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی و خصوصیات رئولوژیکی کنسانتره گریپ فروت با چندین بریکس مختلف مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: گریپ فروت واریته دانکن از بازار داخلی تهیه شد. بعد از آبگیری، تغلیظ آب گریپ فروت تا رسیدن به چندین بریکس مختلف (5/9، 22، 5/34، 47 و 5/59) با دستگاه تبخیر کننده چرخشی تحت خلاء (دمای °C60 و سرعت 60 دور بر دقیقه) انجام گرفت. مواد جامد محلول (°Brix)، pH، دانسیته ، کدورت، پارامترهای رنگی و خصوصیات رئولوژیکی نمونه ها مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: pH آب گریپ فروت تازه 07/0±77/2 (بریکس 5/9) بود که طی تغلیظ به 05/0±26/2 (بریکس 5/59) کاهش (05/0>P) یافت. دانسیته و کدورت نمونه‌ها با پیشرفت فرایند تغلیظ و افزایش مواد جامد محلول افزایش معنی‌دار یافت (05/0>P). کدورت در نمونه بریکس 5/59 در مقایسه با بریکس 47 کاهش یافت که ناشی از تشکیل ترکیبات با وزن مولکول بالا در زمان طولانی حرارت دهی است. میزان روشنایی نمونه‌ها با فرایند تغلیظ، کاهش (05/0>P)، شاخص قرمزی (a*) افزایش و شاخص زردی (b*) نمونه‌ها نیز کاهش معنی‌دار (05/0>P) یافت. بررسی خصوصیات رئولوژیکی نمونه ها نشان داد که تمامی کنسانتره‌های گریپ فروت در محدود‌ه فرکانس 10-1/0 هرتز رفتار ژل گونه (G’>G’’) داشته اند، به گونه‌ای که حتی در بریکس‌های پایین (بریکس 5/9) هم چنین رفتاری مشاهده شد. روند مدول کمپلکس یا نمونه‌ها با افزایش مواد جامد محلول افزایش یافت. در حقیقت، با افزایش بریکس کنسانتره‌ها، رفتار نمونه‌ها از حالت شبه ژل به سمت مایع پیش می‌رود که مهمترین دلیل این پارامتر می‌تواند ناشی از تخریب حرارتی پکتین طی فرایند تغلیظ کنسانتره‌ها باشد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج بالا، فرایند تغلیظ تأثیر معنی‌داری بر پارامترهای فیزیکوشیمیایی و رئولوژیکی آب گریپ فروت داشت. خصوصیات رئولوژیکی کنسانتره گریپ فروت با ویژگی ذرات موجود در کنسانتره‌های گریپ فروت در ارتباط است. در تحقیقات بعدی، ارتباط بین توزیع اندازه ذرات با خصوصیات رئولوژیکی کنسانتره ها پیشنهاد می گردد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج بالا، فرایند تغلیظ تأثیر معنی‌داری بر پارامترهای فیزیکوشیمیایی و رئولوژیکی آب گریپ فروت داشت. خصوصیات رئولوژیکی کنسانتره گریپ فروت با ویژگی ذرات موجود در کنسانتره‌های گریپ فروت در ارتباط است. در تحقیقات بعدی، ارتباط بین توزیع اندازه ذرات با خصوصیات رئولوژیکی کنسانتره ها پیشنهاد می گردد.