اثر شیوه بهره برداری از منابع آبی بر شاخص های بهره وری مصرف آب محصول زیتون

مطالعه میدانی عوامل موثر بر بهره‌وری مصرف آب، یکی از راهکار‌های مهم در رسیدن به کشاورزی پایدار می‌باشد. در این تحقیق اثر روش بهره‌برداری از منابع آب بر شاخص‌های فیزیکی و اقتصادی بهره‌وری مصرف آب محصول زیتون مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور تعداد 30 باغ زیتون شامل 16 باغ با منبع آب از نوع چاه شخصی و 14 باغ از نوع مشاعی در شهرستان طارم واقع در استان زنجان انتخاب شد. به منظور محاسبه شاخص‌های بهره‌وری مصرف آب، پارامتر‌های آبیاری نظیر دبی ورودی و برنامه آبیاری در سه نوبت زمانی مختلف در طول فصل، عملکرد محصول، هزینه‌های تولید و درآمد حاصل از فروش محصول تعیین شد. میانگین حجم آب مصرفی در باغات تحت مدیریت چاه شخصی و مشاعی به ترتیب 9800 و 12680 متر‌مکعب در هکتار برآورد شد. میانگین شاخص‌های بهره‌وری‌ CPD، BPD و NBPD در باغات تحت مدیریت چاه شخصی به ترتیب برابر با 40/0 کیلوگرم برمتر‌مکعب، 9/46 و 4/24 هزار ریال برمترمکعب و در باغات تحت مدیریت چاه مشاعی به ترتیب برابر با 30/0 کیلوگرم برمتر‌مکعب، 4/36 و 2/15 هزار ریال بر مترمکعب برآورد شد. نتایج آزمون معنی‌داری به روش T مستقل نشان داد اختلاف معنی‌داری بین شاخص‌های مذکور در دو نوع روش بهره‌برداری وجود ندارد. عدم کنترل و نظارت بر بهره‌برداری‌ از منابع آب، دانش کم کشاورزان در مدیریت آب و آبیاری و عدم تناسب حقابه‌ها با نیاز آبی به خصوص در باغات با چاه مشاعی به عنوان مهمترین دلایل پایین بودن بهره‌وری در برخی باغات منطقه شناخته شد.