BÂBÜRNÂME’DE ŞEHİR TARİHÇİLİĞİ: GAZNE ÖRNEĞİ

Tarih arastirmalari icerisinde, tarihin diger alanlari kadar olmasa da, Şehir Tarihciligi onemli bir yer isgal etmistir. Konu bazi zamanlarda bir sehri tanitirken mustakil bir eser olarak islenmis, bazi donemlerde de bir kitabin icerisinde bir bolum olarak kalmistir. Bâbur Şah hatiratini kaleme alirken bir sehir tarihi yazmak icin yola cikmamistir. Yasadigi donemde dolastigi yerlerin bircok ozelligini bazen en kucuk ayrintisina kadar anlatmistir. Bu anlatimlar sirasinda dilinin sadeligi ve objektif anlatimi hatiratina ayri bir ozellik katmistir. Hatiratinin zengin icerigi icerisinde dikkat ceken bir diger konu da Bâburun adeta Şehir Tarihcisi edasiyla bir kisim sehirleri en ince ayrintisina kadar anlatmis olmasidir. Bâbur, bazi sehirlere olan hayranligini ifade anlaminda Şehir ile ilgili bircok ayrintiyi anlatmistir. Ornegin Semerkand’a olan hayranligini sehri tanitirken acikca gormekteyiz. Bazi sehirleri de fetih maksatli gittigi zamanlarda sehrin tarihini, kulturunu, dilini ve daha bircok konuyu ele alarak tanitmistir. Bâbur’un hatiratinda ele aldigi sehirlerden biri de Afganistan sinirlarinda yer alan Gaznedir. Bâbur, Gazne’yi tanitirken, uc defa aldigi ve kaybettigi Semerkand kadar genis tanitmis olmasa da yeni gordugu bir yer olmasi sebebiyle Gazne’yi bircok yonuyle ele almaya calismistir. Bâbur Gazne’yi tanitirken sehrin daha cok stratejik onemini ele almistir. Bazen diger sehirlerle kiyaslayarak Gazne’nin yerlesmeye uygun bir sehir olmadigini soylemis olsa da, bir baska yerde ise sehirde bulunan farkli ustunlukleri de anlatmayi ihmal etmemistir. Bâburname sehir tarihciligi acisindan incelendiginde, herhangi bir sehir tanitimi yapilirken sehir tarihciliginin gerektirdigi bircok hususa deginildigi rahatlikla gorulebilecektir. Bâburname’de ismi gecen sehirlerden biri de Gaznedir. Bâbur, Gazne sehrini tanitirken kulturunden, dilinden, halkin inanclarindan bahsedilerek sehir tarihciligi acisindan gerekli bircok noktayi ele almayi ihmal etmedigi gorulecektir.