مطالعه تطبیقی کارایی برخی نمایههای خشکسالی هواشناسی در مناطق مختلف اقلیمی ایران

مرور پژوهش‌های انجام ‌شده در پایش خشکسالی نشان می‌دهد که بررسی نمایه های خشکسالی بدون توجه به نوع اقلیم انجام شده است. هدف از این مطالعه، بررسی رفتار دوره‌ای خشکسالی و شناسایی فراوانی و شدت خشکسالی به همراه معرفی یک یا چند نمایه سازگار برای نواحی اقلیمی در کشور بوده است. از داد‌ه‌های روزانه 42 ایستگاه همدیدی در دوره‌ آماری 23 ساله (1395-1372) استفاده شد. به کمک "سنجه کارآمد" ویژگی خشکسالی در هر یک از پهنه‌های اقلیمی کشور بررسی شد. نتایج نشان داد که خشکسالی‌های رخ داده در طبقه‌ متوسط قرار می‌گیرند. سال 79-1378 در پهنه‌ خشک و 87-1386 در سایر پهنه‌ها به عنوان سالی با خشکسالی گسترده در کل کشور در نظر گرفته شدند. بر اساس "سنجه کارآمد"، نتایج به دست آمده نشان داد که نمایه درصد نرمال بارش (PNPI)، شاخص مناسبی به ویژه برای مناطق مرطوب نبود. در حالی‌که نمایه تبخیر و تعرق- بارش استانداردشده (SPEI)، شرایط خشکسالی در مناطق مرطوب‌تر را بهتر نشان داد. نتایج این پژوهش نشان داد که بر خلاف رفتار دیگر نمایه‎ها، نمایه بارش استاندارد شده (SPI) در پایش خشکسالی در تمامی طبقات اقلیمی نتایج یکسانی داشته است. به نظر می‎رسد نتیجه مذکور منطقی نبوده و بیانگر این موضوع است که استفاده از SPI بایستی با دقت بیشتری صورت گیرد. در خصوص تداوم خشکسالی‌ها به جزء نمایه Z چینی، که در برخی موارد، در تعیین دوره‌های تر و خشک نتایج کاملا معکوسی را نشان داد تمامی نمایه‌ها تفاوت چندانی با یکدیگر نداشتند. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که الگوی تغییرات خشکسالی، دوره‌ای نبود.