KÜTAHYA İLİ TAVŞANLI İLÇESİNDE SEL SONRASI GÖRÜLEN NOROVİRÜS SALGINI (HAZİRAN-2014)

Giris ve Amac: Sel felaketleri;  yarattigi fiziksel hasarlarin yani sira etkilenen bolgelerde viral, bakteriyel ve protozoal hastaliklarin artisi icin bir tehdit olusturmaktadir.  Akut Barsak Enfeksiyonlari (ABE) Surveyansi izleminde, Kutahya ili Tavsanli ilcesinde 13.06.2014 tarihinden itibaren bulanti, kusma, karin agrisi ve ishal ile seyreden gastroenterit vakalarinda artis saptanmistir. 07.06.2014 tarihinde meydana gelen siddetli yagis sonrasinda ilce merkezinden gecen Kanlidere kanali tasmis ve yogun su baskinlari yasanmistir. Ilcede yaygin olarak gorulen salginda 06.07.2014 itibariyla 3256 kisi etkilenmis ve 28 kisi hastanede yatarak tedavi gormustur. Yapilan ilk degerlendirmelere gore salginin su kaynakli oldugu dusunulmustur. Bu arastirma, bolgede salginin nedenini saptamak, bulas yolunu belirlemek ve kontrol onlemlerini uygulamak amaciyla yapilmistir. Gerec ve Yontem: Yapilan on incelemelerde salginin su kaynakli  oldugu dusunulmus ve bu hipotezi test etmek icin bir vaka-kontrol calismasi yapilmistir. Calisma icin ilce merkezinde atak hizi en yuksek 5 mahalle secilmistir. ABE surveyansinda kullanilan ICD 10 kodlari ile (A09,R11, K52) tani alan vakalar arasindan basit rastgele yontemle 220 vaka secilmis olup, bunlarin %81’ine (178) ulasilmistir. Calismada kontrol grubunu, ornege secilen vakalarin sagindaki evde yasayan, 08-27 Haziran tarihleri arasinda herhangi bir gastroenterit sikâyeti olmayan kisiler olusturmaktadir. Kontrol grubu vakalarla yas grubu eslestirmesi yapilarak 1:1 oraninda secilmistir. Anket formu sosyodemografik ozellikler, klinik belirti ve bulgular, hastaneye basvuru olup olmadigi, sikayet baslama tarihi, icme ve kullanma suyu tuketimi, hijyen bilgilerini iceren toplam 16 sorudan olusmaktadir. Analizlerde yuzde dagilimlari, tahmini rolatif risk analizleri (OR MH ), ortalamalar arasi fark (student-T testi) kullanilmistir. Gaita numunelerinin kultur ve real-time PCR (Polymerasechainreaction) yontemleriyle virolojik, bakteriyolojik ve parazitolojik acidan incelemeleri yapilmistir. Mahalle cesmelerinden ve sebeke suyundan alinan su ornekleri Membran Filtrasyon Metodu ile incelenmistir. Analitik calisma analizleri EpiInfo, SPSS 15 ve OpenEpi programlari kullanilarak yapilmistir. Bulgular: Ilce merkezinde genel atak hizi %3,1;erkeklerde %2,6; kadinlarda %3,2 olup tum yas gruplarinda vaka gorulmustur. Ailede benzer sikayet oykusu olan vakalarin sayisi, kontrollere gore fazladir (t-test=16,5 p=0.00). Vakalarda en sik gorulen semptomlar; bulanti  (%83,1), karin agrisi (%80,7),ishal (%76,3),kusma (%62,6) ve ates (%42,2) tir. Vakalarin % 61,5’i, kontrollerin ise %38,5’i mahalle cesme suyu icmis (OR MH =2,6 %95 GA:1,5-4,7),vakalarin %18’i’u kontrollerin %28’,i ‘u damacana suyu icmistir (OR=0,5 %95 GA:0,3-0,9). THSK Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarlarinda calisilan 19 adet gaita orneginden 5 tanesinde Norovirus I ve II tespit edilmistir. 24.06.2014 tarihinde mahalle cesmelerinden alinan 10 adet su orneginin 4 unde, koliform bakteri ve Escherichia coli  tespit edilmistir. Su orneklerinde Norovirus tespit edilememistir. Sonuc ve Oneriler : Kutahya ili Tavsanli Ilcesinde ortaya cikan Norovirus  salginina ilcede yaygin olarak kullanilan ve siddetli yagis sonrasinda kontamine oldugu dusunulen mahalle cesmelerinden su  tuketilmesi neden olmustur. Vakalarda Norovirus saptanmasi ve mahalle cesmesi maslaginin su taskini yasanan kanalin hemen yaninda bulunup fiziki olarak korunaksiz olmasi ile calismada elde edilen bulgular bu hipotezi desteklemektedir. Ilcede 35 adet mahalle cesmesi bulunmakta olup bu cesmeler farkli iki maslaktan beslenmektedir. Kontrolsuz olan bu cesmelerden rutin uygulamada su analizi yapilmamakta ve klorlanmadan tuketilmektedir. Vakalarin arttigi donemde mahalle cesmeleri kapatilmis, Halk Sagligi Mudurlugunce hazirlanan afisler ilce geneline asilmis olup el brosurlerinin dagitimi yapilarak saglikli su tuketimi ve genel hijyen kurallari konusunda halk bilgilendirilmistir. Salginin ayni veya farkli mikrobiyolojik etkenlerle, belki de daha ciddi saglik sorunlari ile tekrarlamasini onlemek icin, ilcede yaygin olarak bulunan mahalle cesmeleri maslaklarinin korunakli depolar haline getirilerek, duzenli klorlama yapilmasi, kaynagi ve maslagi belli olmayan cesmelerinin kapatilmasi onerilmistir. Anahtar Sozcukler: Norovirus Gastroenteriti, Sel Felaketi, Vaka-Kontrol Calismasi,  Su Kaynakli