شناسایی، ارزیابی و مدیریت خاستگاه های گردوغبار در غرب ایران

در سال‏های اخیر پدیدۀ گردوغبار در استان‏های غربی ایران رو به فزونی گذاشته است و به موازات آن تغییرات محیطی شدید رخ‏داده ذهن پژوهشگران و مدیران را، علاوه بر خاستگاه‏های خارجی، به خاستگاه‏های داخلی کشور نیز معطوف کرده است. در این تحقیق سعی شده است، با هدف مدیریت محیط، خاستگاه‏های داخلی گردوغبار در استان‏های‏ کرمانشاه و ایلام شناسایی و علل آن بررسی شود. از این رو، در این تحقیق نخست خاستگاه‏های ‏گردوغبار با استفاده از تصاویر مادیس، شاخص TDI، و مدل HYSPLIT شناسایی شد. سپس، نقشه‏های ژئومورفولوژی و تغییر کاربری اراضی تهیه شد و بر روی نقشه خاستگاه‏های گردوغبار همپوشانی شد تا توزیع و فراوانی خاستگاه‏ها در هر کلاس مشخص شود. توزیع فضایی خاستگاه‏های گردوغبار نشان می‏دهد چند منطقة مهم تولید گردوغبار در غرب این استان‏ها قرار دارد که شامل نواحی اطراف دهستان ازگله، قصرشیرین، نفت‏شهر، و سومار در استان کرمانشاه و منطقة مهران، دهلران، و روستای ابوقویر در استان ایلام است‏. بیشتر دودتوده‏های گردوغبار از مناطقی منشأ گرفته‏اند که دارای ذخایر فراوان رسوبات آبرفتی‏اند و در آن‏ها تغییر کاربری اراضی، به‏ویژه تبدیل اراضی مرتعی به کشاورزی، اتفاق افتاده است. بنابراین، برای جلوگیری از فرسایش بادی، پدیمنت‏ها، مخروط‏افکنه‏ها، دشت‏های آبرفتی، و دشت‏های سیلابی باید در اولویت برنامه‏های مبارزه با فرسایش بادی قرار گیرند و از تغییر کاربری اراضی مرتعی به کشاورزی جلوگیری شود. همچنین، با احیای پوشش گیاهی طبیعی در اراضی که تغییر کاربری صورت گرفته است وقوع گردوغبار در منطقه کاهش خواهد یافت.