BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİNDE CİDDİ İSTENMEYEN OLAY SIKLIĞI

Giris ve Amac Istenmeyen olay(adverse event), hastanin hastaneye yatis sebebinden ote, sunulan tibbi hizmetlerin yonetimi ile iliskili olarak meydana gelebilecek zarar ve yaralanmalardir. Ciddi istenmeyen olay(CIO) ise, hastada tetkik, tedavi veya korunma hizmetleri sirasinda ortaya cikabilen ve olum, sakatlik, yasami tehdit eden bir hastalik, hastanede kalis suresinin uzamasi ile sonuclanan ciddi yan etkiler olarak tanimlanir. Istenmeyen olaylar, saglik yonetimi surecinde hasta guvenligini saglamaya odakli stratejilerle onlenebilir niteliginden dolayi, Halk Sagligi acisindan onemli bir ugras alani olmaya adaydir. Calismamizin amaci, bir Universite Hastanesinde ciddi istenmeyen olay sikligini ve sikligi etkileyen risk faktorlerini belirlemektir. Gerec ve Yontem Kesitsel tipteki arastirma 14-28 Şubat 2012 tarihleri arasinda yapilmistir. Universite Hastanesinde tum servislerde yatmakta olan tum hastalara ulasilmasi hedeflenmistir. En az 2 gundur yatan 791 hastanin verileri degerlendirmeye alinmistir. Hazirlanan veri formu ile hastanin yasi,cinsiyeti,yattigi servis,geldigi yer,hastaneye yatis tarihi,servise yatis tarihi,altta yatan hastaliklari,risk faktorleri,hamilelik durumu, cerrahi girisim bilgilerinin yani sira, CIO bilgileri(olup olmadigi,olus sekli,devam edip etmedigi,olus yeri,olus zamani,olayin sonucu,olay kategorisi),hasta basinda hasta dosyalarindan, ayrica hekim ve hemsireler ile yuzyuze gorusulerek elde edilmistir. Analiz SPSSv.10 istatistik paket programi kullanilarak yapilmistir; tanimlayici istatistiklerin yaninda,ki-kare,Mann-Whitney U testleri kullanilmis ve lojistik regresyon yapilmistir. Anlamlilik duzeyi p<0.05 kabul edilmistir. Bulgular Calisma grubundaki hastalarin %48,7’si erkek, %51,3’u kadindir. Yas ortalamasi 47,1±24,3(min:1,max:98,medyan: 52)’dir. Hastalarin %55’i dahili tip bilimlerine bagli servislerde, %41’i cerrahi tip bilimlerine bagli servislerde, %4’u ise yogun bakim unitelerinde yatmaktadir. Hastalarin %78,9’unda altta yatan en az bir hastalik, %62,3’unde en az bir risk faktoru bulunmaktayken, %23,6’si cerrahi girisim gecirmistir. Calisma grubunun CIO sikligi %27,8’dir. Bunlarin %37,3’u hastane enfeksiyonudur. CIO’larin %72,3’u hastanede kalis suresini uzatan, %11,8’i hayati tehdit eden, %3,2’si sekel birakan olay kategorisindedir. Cocuk sagligi ve hastaliklari servisinde diger servislere gore, CIO sikligi anlamli olarak yuksektir(p<0.001). Yogun bakim unitelerinde CIO sikligi, dahili ve cerrahi servislere gore yuksektir(p<0.001). Hastanede kalis suresi ve serviste kalis sureleri arttikca CIO gorulme sikligi artmaktadir(p<0.001). CIO sikligi, altta yatan hastaligi olanlarda olmayanlara gore(p<0.05), risk faktoru olanlarda olmayanlara gore(p<0.001), cerrahi girisim gecirmis olanlarda gecirmeyenlere gore (p<0.001) yuksektir. Operasyon suresi ≥121 dk olanlarda CIO sikligi yuksektir(p<0.05). Acik operasyon gecirenlerde CIO sikligi (%38,7), laparoskopik operasyon gecirenlerden (%10,5) yuksektir(p<0.05). CIO sikligi, ASA skoru 3 ve 4 olanlarda, 1 ve 2 olanlardan yuksektir(p<0.05). CIO sikligi, operasyonun kirlilik durumu kirli ve enfekte olanlarda yuksektir(p<0.05). Hastada toraks tupu bulunmasi haric diger tum invaziv islemlerde CIO gorulme sikligi yuksektir(p<0.05). Lojistik regresyona gore, risk faktoru varligi, cerrahi servisinde yatma, 11 ve ustu yasta olma, santral veya periferik kateter bulunmasi durumlarinda CIO gelisme riski artmaktadir(p<0.05). Sonuc ve Oneriler Hastanemizde CIO sikligi %27,8 olarak tespit edilmistir. Ulkemizde hastanelerde istenmeyen olay sikligini arastiran baska calisma bulunmamaktadir. Cesitli ulkelerde yapilan calismalarda, hastanelerde istenmeyen olay sikligi %3,7; %16,6; %11,7 bulunmustur. Istenmeyen olaylar cok sik gorulmesine ragmen, hastane bunyesinde ayri birimlerce takip edilmekte ve surekli veri akisi saglanamamaktadir. Hastanelerde istenmeyen olaylarin tespiti ve onlenmesi amaciyla, aktif istenmeyen olay takip sistemleri gibi sisteme dayali uygulamalar olusturulmalidir. Risk gruplari belirlenerek onleme stratejilerinin gelistirilmesi kamu sagligini gelistirecektir.  Istenmeyen olaylari onlemeyi hedefleyen calismalar, saglik calisanlarinda hasta guvenligi kulturunun gelistirilmesine ve hastanelerde kalitenin iyilestirilmesine katki saglayacaktir. Anahtar kelimeler Ciddi istenmeyen olay,Universite hastanesi,Hastane enfeksiyonu