İran’da Devrim Sonrası Sinema: İbrahim Hatemikiya Filmlerinde Devrim Düşüncesi, Cephe ve “Hüviyet” İnşası

Iran, 1979’da gerceklesen Islam Devrimi’nden sonra yeni bir yapilanma surecine girmistir. Islami bir kimlige sahip olan devrim, sinema uzerinde de etkisini gostererek, sinemanin konumlandirilma ve bicimlendirilme sureclerinde son derece belirleyici olmustur. Islami olculer cercevesinde sinemaya getirilen kisitlamalar ozgun urunlerin ortaya cikmasina zemin hazirlarken, kimi donemlerde ise sinema “ideolojik bir aygit” olarak kullanilmistir. Ozellikle Irak-Iran Savasi surecinde Islam Cumhuriyeti rejimi sinemayi kitlesel bir propaganda araci olarak gormus ve genc yonetmenleri bu alanda calismalari icin tesvik etmistir. Savas donemi sinemasinda agirlikli olarak belli temalar uzerine yogunlasilmis, cephe ve cephe arkasindaki gelismeler filmlere tasinmistir. Bu calismada 1980-2000 yillari arasinda savas konulu filmlerinde kendine ozgu yaklasimiyla dikkat ceken Iranli yonetmen Ibrahim Hatemikiya’nin sinema anlayisi ekseninde, savas surecinde cekilen filmler ana hatlariyla aktarilmistir. 1980’li yillardan baslanarak savasa dair cok sayida urun veren Iran sinemasi, Hatemikiya’nin cektigi filmler uzerinden tahlil edilirken devrim sonrasi surecte baslayan savasin, sinemanin bicimlenisindeki rolu literatur taramasiyla tespit edilmeye calisilmistir. Bu baglamda calismanin orneklemi icinde yer alan Hatemikiya filmleri, devletin ideolojik aygitlarinin kullanimi ve egemen ideolojiyi aktarmaya yonelik soylem ve sahneler kategorize edilerek elestirel soylem analiziyle cozumlenerek aktarilmistir. Calisma kapsamindaki filmlerin karakter ve hikayeleri incelendiginde savasin ilk yillarindan itibaren rejimin sinema uzerindeki etkisiyle yonetmenlerin bu alana tesvik edildigi ve bir “huviyet” sinemasinin insasinin amaclandigi gorulmektedir.