Kafeinin gebelikteki toksik etkileri

Kafein, merkezi sinir sistemi uzerinde uyarici etki yapan ve emilimi buyuk oranda ince bagirsakta gerceklesen bir maddedir. Kafein yaklasik 60 kadar bitkide, degisik oranlarda yer almaktadir. Bir alkaloid olan kafein dogal olarak kahve, cay, kakao ve kola gibi gazli iceceklerde bulunmaktadir. Kafein tuketimine iliskin ilk bilgiler, MO 2700’ lu yillara uzansa da,  ilk olarak Alman kimyager Friedich Ferdinand Runge tarafindan 1819 yilinda tanimlanmistir. Kafein vucutta hafif ve orta dereceli dozlarda alindiginda herhangi bir yan etki olusturmazken, yuksek dozlarda alindiginda bas agrisi, huzursuzluk, sinirlilik, yuzde kizarma, poliuri, sindirim sistemi rahatsizliklari, kas kitle kaybi, konusma akiciliginda azalma, kardiyak aritmi, oryantasyon bozuklugu, halusinasyon ve psikoz gibi bircok rahatsizliklara neden olabilmektedir. Yapilan calismalar ozellikle gebelik doneminde tuketilen asiri kafeinin, fetus uzerinde bircok olumsuz etkilere yol actigini gostermektedir. Bunun temel nedeni ise annenin aldigi kafeinin, plasenta bariyerini kolayca gecmesine dayanmaktadir. Kafein metabolizmasi icin gerekli enzim olan, Sitokrom P450 A2, plasenta ve fetuste yoktur. Dolayisiyla yeterli enzim sisteminden yoksun olan fetuste, kafeinin metabolize edilmesi oldukca uzun zaman almaktadir. Bu da fetus icin onemli bir risk faktorudur. Kafeinin gebelikte asiri tuketiminin neden oldugu olumsuz etkiler arasinda intrauterin gelisim geriligi (IUGR), dusuk dogum agirlikli bebek (DDA), premature dogum, spontan abortus ve olu dogum sayilabilir. Butun bu sayilan patolojik etkilerin yaninda, sicanlar uzerinde yapilan calismalar,  asiri kafein aliminin noral tup kapanmasinda gecikme ile birlikte kalp, goz ve bacak gelisimini de olumsuz etkiledigini gostermektedir. Bu verilerden yola cikarak gebelikte alinan, dusuk ve orta duzeyli kafein aliminin, fetus uzerinde herhangi bir patolojik etkisi olmadigini soyleyebiliriz. Ancak yuksek dozlarda alinan kafein, plasenta bariyerini hizla gecerek, fetal gelisim geriligi basta olmak uzere pek cok olumsuz tablodan sorumlu tutulmaktadir. Her ne kadar, gunluk olarak alinan orta duzeydeki kafeinin, fetus uzerinde ciddi bir yan etkisi olmasa da, gebeler icin alinmasi onerilen gunluk kafein miktari 125 mg’i asmamasi yonundedir. Bu makalenin amaci anneleri ve saglik profesyonellerini kafein tuketiminin saglik uzerine etkileri konusunda bilinclendirmektir.