Deprem Kültürü ve Farkındalık Çalışmaları: Şili ve Elazığ Depremlerinin Karşılaştırılması

Yerkure kendi ic dinamikleri ile bircok yerici kaynakli dogal dongunun ev sahibidir. Depremlerde bu dogal dongunun bir sonucu olan yer hareketleridir. Bu hareketlerin farkli olcekteki kucuk ve buyuk etkileri her zaman afetlerin en onemli unsuru olmustur. Yikim etkileri nedeni ile depremler savunmasiz toplumlar karsisinda ciddi can ve mal kayiplari olusturmaktadir. Dunyada yikici depremlerin onemli bir kismi genelde levha sinirlarinda olmaktadir. Turkiye de tektonik konumu ile bu levhalarin goreceli hareketinden oldukca etkilenen ve yogun sismik hareketlin yasandigi ulkelerden birisidir. Dunyanin en yikici depremlerinin yasandigi Şili de yine bu tektonizmanin en cok tahrip ulkelerin basinda gelmektedir. Farkli tektonik levhalarin tehdidi altinda olan Turkiye ve Şili’de meydana gelen depremlerin ekonomik, toplumsal ve yapisal etkileri cogu zaman depremlerin ozelliklerine gore de degisken olabilmektedir. Bununla beraber ayni buyuklukte iki depremin olusturdugu etki de farkli olabilmektedir. 24 Ocak 2020 Elazig (Mw=6.8) ve 1 Agustos 2019 San Antonio-Şili (Mw=6.8) depremleri bu argumana iki ornek deprem olarak incelenmistir. Ozellikle deprem oncesi afete hazirlik ve deprem sonrasi kriz yonetimi asamalari yaninda mudahale ve iyilestirme asamalarinda depremlerin yikici karakterine bagli nasil irdelenmesi gerekliligi one cikabilmektedir. Dunyadaki model ulkeleri incelediginde gecmiste yasadiklari buyuk depremler milat noktasi olmustur. Incelenen bu iki depremde toplumlarin istek ve katilimi ile kamusal yonetim anlayisinin deprem kulturune gore olusturuldugu gorusu hâkim olmaktadir. Bu durum depremler konusunda farkindaligin uygulama ve deprem zararlarinin azaltilmasi asasinda oldukca onemli bir rol oynadigini da gostermektedir.